Tip:
Highlight text to annotate it
X
Translator: Phan Dai Thanh Reviewer: Bảo Nguyễn
Xin chào. Hôm nay tôi sẽ nói với các bạn về tiếng cười,
tôi muốn bắt đầu bằng việc nghĩ về lần đầu tiên
tôi từng nhớ đã để ý đến tiếng cười
Lúc tôi còn là 1 bé gái khoảng 6 tuổi.
Tôi tình cờ nhìn thấy ba mẹ đang làm điều gì đó kỳ lạ,
và họ đang cười.
Họ đang cười rất, rất nhiều.
Họ cười lăn ra đất.
Họ cười vang lên.
Tôi không rõ họ cười điều gì, nhưng tôi cũng muốn tham gia.
Tôi muốn là 1 phần của việc đó,
và tôi đã đến ngồi cạnh cùng cười vang "Haha!" (Tiếng cười)
Thật ngạc nhiên, điều mà họ đang cười
là về 1 bài hát quen thuộc mà mọi người thường hát,
phỏng theo những ký hiệu trong các nhà vệ sinh trên xe lửa
bảo bạn nên và không nên làm gì
trong các nhà vệ sinh này.
1 điều hẳn bạn phải nhớ về người Anh, tất nhiên,
là chúng tôi có 1 kiểu hài hước vô cùng giả tạo.
(Tiếng cười)
Lúc đó dù tôi chẳng hiểu gì cả.
Tôi chỉ quan tâm đến tiếng cười,
giờ đây khi đã là nhà thần kinh học, tiếng cười thu hút tôi lần nữa.
Đó thật sự là 1 hoạt động phi thường.
Những điều tôi sắp làm là trình diễn vài ví dụ
về tiếng cười thực thụ của con người,
tôi muốn bạn nghĩ đến âm thanh phát ra và nó có thể kỳ lạ đến mưc nào,
và thực tế bản chất của tiếng cười là về âm thanh
Nó khá giống với tiếng động vật hơn là tiếng nói chuyện.
Đây là một số giọng cười. Giọng đầu tiên cực kỳ vui vẻ.
(Âm thanh: cười vui)
Người kế tiếp, anh ta thực sự cần lấy hơi.
Ở đây có một điểm như tôi vừa trình bày
là có một chút không khí ở đây
vì âm thanh nghe như anh ta đang thở
(Âm thanh: tiếng cười)
Đây không phải chỉnh sửa; mà thực sự là chính anh ấy.
(Âm thanh: cười) (Tiếng cười)
Và cuối cùng chúng ta có -- Tiếng cười của một phụ nữ.
Giọng cười có thể kèm theo những tiếng ồn thật kỳ lạ
(Âm thanh: cười vui)
Cô ấy thốt lên, "Chúa ơi, cái gì vậy? bằng tiếng Pháp.
Chúng ta cũng giống như cô ấy. Tôi không có ý kiến
Bây giờ để hiểu về tiếng cười, bạn phải nhìn vào một phần cơ thể
mà các nhà tâm lý và thần kinh học thường ít quan tâm đến,
đó là phần lồng ngực,
dù trông nó có vẻ không phấn khích,
nhưng thật ra lồng ngực của ta hoạt động mọi lúc.
Những gì bạn đang làm với lồng ngực của mình
là hoạt động không ngừng, là việc thở.
Vì bạn sử dụng các cơ liên sườn, các cơ ở giữa xương sườn,
để đưa không khí vào và ra khỏi phổi
chỉ bằng cách mở rộng và thu hẹp lồng ngực
giả sử tôi đặt một dây đai vòng quanh ngoài ngực bạn
gọi là dây đai thở, rồi nhìn vào chuyển động ấy,
bạn sẽ thấy một chuyển động hình sin thoai thoải, đó là việc thở.
Nó diễn ra liên tục không ngừng
Ngay khi bạn bắt đầu nói,
là bạn bắt đầu sử dụng hơi thở theo cách hoàn toàn khác.
Tôi sẽ chỉ bạn thấy 1 điều còn hơn thế nữa
Khi nói, bạn co bóp lồng ngực nhiều lần
để đẩy khí ra ngoài --
Chúng ta là động vật duy nhất làm được điều này.
Đó là lý do chúng ta có thể nói
Cả nói và thở đều có chung kẻ tử thù,
và kẻ đó là cười,
vì những gì xảy ra khi bạn cười
đó là những cơ giống nhau bắt đầu co lại thường xuyên hơn,
và chúng được ghi nhận như hình zig-zag,
nghĩa là khí đang được đẩy ra bên ngoài.
Đó thật sự là cách cơ bản để tạo ra âm thanh.
Bạn có thể đặt tay lên người khác, để thấy hiện tượng tương tự.
Bạn đang đẩy khí ra ngoài,
và mỗi lần co bóp này -- Ha! -- tạo ra một âm thanh.
Khi các cơn co thắt liên tục, bạn có thể bị co giật
và đó là khi bạn bắt đầu (thở khò khè) -- như vầy
Tôi rất giỏi việc này. (Tiếng cười)
Không có nhiều nghiên cứu về tiếng cười,
nhưng nó chỉ ra khá nhiều điều mà chúng ta nghĩ là chúng ta biết
về tiếng cười là sai.
Điều đó không bất thường tí nào, như việc ta thường nghe rằng
con người là động vật duy nhất biết cười.
Nietzsche cho rằng con người là động vật duy nhất cười.
Nhưng bạn thấy đó động vật có vú cũng biết cười.
Điều này đã được mô tả và quan sát ở bộ linh trưởng,
và kể cả ở loài chuột,
và bất kỳ đâu bạn quan sát
như ở con người, linh trưởng, chuột --
bạn sẽ thấy mối liên quan với những thứ như cù lét
Là tương tự ở loài người.
Bạn thấy nó liên hệ với việc vui đùa, và cách thể hiện ở động vật có vú.
Và bất cứ nơi đâu, nó đều liên hệ với sự tương tác.
Robert Provine đã nghiên cứu nhiều về lĩnh vực này,
và chỉ ra rằng bạn sẽ cười nhiều hơn 30 lần
nếu bạn ở cùng ai khác hơn ở một mình,
và nơi tìm thấy nhiều tiếng cười nhất
là trong các tương tác xã hội như cuộc đối thoại
Nếu bạn hỏi ai đó, "Khi nào bạn cười?"
họ sẽ nói về hài kịch, sự hài hước, và các câu chuyện đùa.
Nếu bạn thấy họ cười, đó là khi họ cười với bè bạn.
Và khi cười với người khác, ta ít khi thực sự cười vì câu chuyện đùa.
Bạn cười để thể hiện rằng bạn hiểu họ
rằng bạn đồng tình với họ, rằng bạn là 1 phần của nhóm.
Tiếng cười chỉ ra rằng bạn thích họ.
Thậm chí bạn yêu họ.
Đó là tất cả những gì bạn làm khi giao tiếp với họ
tiếng cười thay bạn thể hiện nhiều cảm xúc
Điều mà Robert Provine chỉ ra mà bạn có thể thấy ở đây,
lý do tại sao chúng ta cười
khi vừa nghe những giọng cười vui vẻ
và tại sao tôi lại cười khi thấy ba mẹ mình cười vang,
đó là hiệu ứng hành vi lan truyền đáng kinh ngạc.
Bạn có thể bắt lấy tiếng cười từ người khác,
và bạn có xu hướng bắt tiếng cười từ những người mình quen.
Điều đó vẫn được vận hành trong bối cảnh xã hội.
Tạm gác sự hài hước sang một bên
và nghĩ về ý nghĩa xã hội của tiếng cười
đó cũng chính là nguồn gốc của giả dối.
Bây giờ, điều làm tôi thấy thú vị là những tiếng cười khác nhau,
Có vài bằng chứng sinh học thần kinh về cách phát âm của loài người
cho rằng có 2 loại tiếng cười.
Có các bằng chứng sinh học khả dĩ cho tiếng cười miễn cưỡng,
như việc ba mẹ tôi cười lăn chỉ vì 1 bài hát ngớ ngẩn,
mang nền tảng khác biệt cơ bản so với điệu cười xã giao
lịch sự hơn mà bạn bắt gặp, đó tuy không phải kinh khủng gì,
nhưng nó là 1 phần cách ứng xử trong giao tiếp của người khác với bạn,
1 phần trong tương tác với bạn; mà họ lựa chọn để thể hiện.
Trong quá trình tiến hóa, ta đã phát triển 2 cách phát âm khác nhau
Những cách phát âm miễn cưỡng thuộc một phần hệ thống cũ hơn
là cách phát âm chủ động như bài diễn thuyết mà tôi đang trình bày.
Nên chúng ta có thể hình dung tiếng cười thật sự có 2 nguồn gốc khác biệt.
Và tôi đang nghiên cứu chi tiết điều này.
Để làm việc đó, chúng tôi đã ghi âm lại tiếng cười của mọi người,
chúng tôi làm bất kỳ điều gì để khiến họ cười
và yêu cầu chính những người này cười một cách xã giao
Hình dung bạn mình kể 1 chuyện cười
và bạn cười vì bạn thích bạn mình
chứ không thật sự cười vì câu chuyện.
Tôi sẽ cho bạn xem cả 2 trường hợp này
Tôi muốn bạn cho tôi biết bạn nghĩ điệu cười này là thật,
hay là theo yêu cầu.
Là tiếng cười miễn cưỡng hay tự nguyện?
(Âm thanh: tiếng cười)
Âm thanh này bạn thấy thế nào?
Khán giả: yêu cầu. SS: yêu cầu? đúng rồi
Còn cái này thì sao?
(Âm thanh: vui cười)
(Tiếng cười)
Tôi là số một.
(Tiếng cười) (Vỗ tay)
Không hẳn.
Đó là tiếng cười vô ích,
sự thật là, để thu lại điều đó, tất cả điều họ phải làm là ghi âm tôi
xem người bạn của tôi nghe điều gì đó làm cô ấy buồn cười
và tôi chỉ bắt đầu làm điều này
Điều bạn thấy là con người rất giỏi trong phân biệt sự khác nhau
giữa tiếng cười thật và giả
Chúng có vẻ khác nhau với mỗi chúng ta.
Thú vị là, bạn thấy điều gì đó khá giống với loài tinh tinh.
Tinh tinh cười rất khác biệt khi bị cù lét
so với khi chúng vui đùa với nhau,
chúng ta thấy vài nét tương đồng ở đây,
tiếng cười miễn cưỡng, cười do cù lét, khác với điệu cười xã giao.
Chúng rất khác nhau về âm điệu.
Tiếng cười thật sự thì lâu hơn. Nó cao hơn về cao độ.
Khi bạn bắt đầu cười nhiều,
bạn bắt đầu đẩy khí ra từ phổi
dưới áp lực cao hơn so với khi tự nguyện
Ví dụ, tôi chẳng bao giờ có thể đẩy giọng mình lên cao để hát.
Bạn bắt đầu có các cơn co thắt và âm thanh huýt sáo kỳ dị,
tất cả điều đó có nghĩa là tiếng cười thật sự cực kỳ dễ,
hoặc cực kỳ dễ nhận biết.
Ngược lại, tiếng cười theo yêu cầu, chúng ta nghĩ nó nghe có vẻ giả tạo.
Nhưng không, nó thật sự là một gợi ý xã giao quan trọng.
Chúng ta dùng nó rất nhiều, chúng ta cười ở nhiều tình huống,
Đó có vẻ như là vai trò của nó.
Ví dụ, bạn nhận ra âm mũi trong tiếng cười theo yêu cầu,
như kiểu âm thanh "ha ha ha ha ha"
mà bạn không bao giờ có thể làm được khi cười miễn cưỡng.
Họ thực hiện 2 kiểu cười khác nhau này một cách rất thật.
Chúng tôi dùng máy scan quan sát phản hồi của não
khi bạn nghe tiếng cười.
Và việc đó quả là 1 thử nghiệm buồn chán.
Chúng tôi phát tiếng cười thật và giả
Mà không nói đó là nghiên cứu tiếng cười.
Và cài các âm thanh khác để gây nhiễu,
tất cả những gì họ cần làm là nằm lắng nghe.
Chúng tôi không bảo họ làm gì cả.
Tuy nhiên, khi nghe tiếng cười thật sự và tiếng cười theo yêu cầu,
não bộ sẽ phản ứng hoàn toàn khác nhau,
cực kỳ khác biệt.
Điều bạn thấy là ở khu vực màu xanh, nằm trên vùng vỏ não thính giác,
là khu vực não phản hồi nhiều hơn với tiếng cười thật,
còn trong trường hợp,
Khi bạn nghe ai đó cười một cách miễn cưỡng,
bạn sẽ nghe âm thanh mà không thể nghe ở bối cảnh khác.
Một cách rất rõ ràng,
Nó có vẻ liên quan đến quá trình xử lý cao hơn
của các âm thanh mới lạ
Trái lại, khi nghe ai đó cười theo yêu cầu
Bạn thấy khu vực màu hồng
Nằm ở vùng vỏ não liên quan đến hoạt động tinh thần
Dùng để nghĩ về điều người khác nghĩ
Với tôi điều đó nghĩa là
Thậm chí nếu scan não của bạn, 1 việc vốn rất nhàm chán
và chẳng thú vị gì,
Khi bạn nghe ai đó cười "A ha ha ha ha ha,"
Bạn sẽ cố tìm cho ra vì sao họ cười.
Điệu cười luôn có ý nghĩa.
Bạn luôn cố tìm ra ý nghĩa trong nó
Thậm chí, chỉ cần bạn quan tâm thì tại thời điểm đó
Dù chẳng cần thiết gì với bạn
Bạn vẫn muốn biết tại sao mọi người cười
Giờ hãy nhìn vào cách mọi người nghe tiếng cười thật và theo yêu cầu
Ở mọi độ tuổi.
Sau đây là 1 thử nghiệm online ở hiệp hội Hoàng Gia
Chúng tôi hỏi mọi người 2 câu hỏi
Đầu tiên họ nghe những tiếng cười,
Rồi chỉ ra, tiếng cười thật và giả nghe thế nào?
Tiếng cười thật là màu đỏ, còn tiếng cười giả màu xanh
Bạn sẽ thấy 1 khởi đầu rất nhanh
Vì càng lớn, bạn càng giỏi nhận dạng tiếng cười thật
Ở độ 6 tuổi, ta chưa thực sự nghe ra điểm khác biệt
Càng lớn, bạn càng giỏi hơn,
Nhưng thú vị là, bạn chưa đạt hiệu suất cao nhất trong tập dữ liệu
Cho tới khi bạn gần cuối 30 hay đầu 40 tuổi
Bạn không hiểu trọn vẹn tiếng cười trước tuổi dậy thì
Và sẽ không hiểu thấu chúng cho đến khi não bộ trưởng thành
Vào cuối độ tuổi teen.
Bạn học về tiếng cười trong suốt giai đoạn trưởng thành
Giờ quay trở lại, và thay vì hỏi về âm điệu ra sao
Ở tiếng cười thật và giả, ta nên hỏi
Tiếng cười đó làm bạn cười theo đến mức nào
Nó đã lây sang bạn ra sao, ta thấy những nền tảng khác nhau
Như ở đây, khi bạn càng trẻ,
Bạn càng muốn tham gia khi bạn nghe tiếng cười
Nhớ việc tôi cùng cười với ba mẹ, mà không biết điều gì diễn ra
Bạn thấy đó.
Mọi người cả già lẫn trẻ
Đều thấy tiếng cười thực dễ lan truyền hơn
Nhưng càng lớn, nó càng ít lây lan sang bạn
Giờ đây, càng lớn chúng ta càng trở nên gắt gỏng
Hay nghĩa là bạn hiểu hơn về tiếng cười
và bạn làm điều đó tốt hơn,
Bạn cần nhiều hơn là việc chỉ nghe mọi người cười để cười theo
Bạn cần các công cụ xã hội ở đây
Nên chúng ta có những hành vi rất thú vị
về rất nhiều những giả định là không chính xác
Nhưng tôi đã đi đến nhận ra sự thực là tiếng cười thậm chí còn hơn cả
việc là 1 cảm xúc xã hội quan trọng như ta thấy
Vì hoá ra con người mang đầy sắc thái phi thường
Trong việc ta dùng tiếng cười
Có 1 tập hợp các nghiên cứu
Từ phòng thí nghiệm của Robert Levenson ở California
nơi ông làm các nghiên cứu dọc với các cặp đôi
Ông đem các cặp vợ chồng vào phòng thí nghiệm,
và ông cho họ có 1 cuộc nói chuyện đầy căng thẳng
khi ông nối họ vào 1 máy phát hiện nói dối và xem họ trở nên căng thẳng.
Và khi có 2 người họ trong đó, và ông sẽ nói với người chồng,
"Kể tôi nghe việc gì vợ ông làm khó chịu ông."
Và điều bạn nhận ra ngay lập tức
cứ nghĩ về nó trong đầu bạn, bạn và bạn tình của mình
bạn có thể tưởng tượng mọi người cảm thấy căng thẳng khi nó bắt đầu.
Bạn có thể thấy tận mắt là, họ trở nên căng thẳng.
Điều ông nhận thấy là những cặp đôi giữ được bình tĩnh
với tiếng cười, cảm xúc tích cực như tiếng cười,
không chỉ giảm căng thẳng tức thời,
mà họ còn nhìn thấy nhau thấy tốt hơn về thể xác,
họ trải qua tình huống khó chịu này tốt hơn với nhau,
Còn có những cặp đôi còn báo rằng
có sự thỏa mãn cao trong mối quan hệ của họ
Và họ ở cạnh nhau lâu dài hơn.
Thực tế khi nhìn vào những mối quan hệ thân thiết
Tiếng cười là 1 chỉ số nền tảng hữu ích
trong cách mọi người kiểm soát cảm xúc của họ cùng nhau.
Chúng ta không chỉ làm thế với nhau để thể hiện là chúng ta thích nhau,
chúng ta còn làm bản thân thấy tốt hơn.
Tôi không nghĩ điều này sẽ bị hạn chế với những quan hệ tình cảm.
Tôi nghĩ nó chắc chắn là 1 dạng tính cách
của các mối quan hệ thân thiết như bạn có với bạn bè,
mà sẽ giải thích cho clip sau của tôi,
là 1 video trên Youtube của những người đàn ông trẻ ở phía đông Đức xưa
về việc làm video để quảng bá ban nhạc heavy metal của họ,
và nó cực kì nam tính, và tâm trạng rất kiên quyết,
và tôi muốn bạn chú ý điều gì xảy ra với tiếng cười
khi mọi việc đi sai hướng
nó thay đổi nhanh đến đâu, và thay đổi cảm xúc thế nào.
Anh ấy lạnh và anh ấy sắp bị ướt. anh ấy mặc đồ bơi vào,
lấy 1 cái khăn.
Đá.
Điều gì có thể xảy ra?
Video bắt đầu.
Tâm trạng kiên quyết.
Và bạn anh ấy đã chuẩn bị cười. Họ đã cười rồi.
Anh ấy chưa cười.
(Tiếng cười)
Anh ấy chuẩn bị đi bây giờ.
Và họ đều đã nghỉ cả.
(Tiếng cười)
Họ đang ở trên sàn.
(Tiếng cười)
Điều tôi thích về nó là vì nó rất kiên quyết
tới khi anh ấy nhảy lên tảng băng, và khi anh ấy không qua được lớp băng,
nhưng cũng không có máu và hài cốt ở đâu cả,
bạn anh ấy bắt đâu cười.
Và tưởng tượng nếu điều đó chơi anh ta với việc anh ta đứng đó,
"Không thiệt tình, Heinrich, tôi nghĩ nó hỏng rồi."
chúng ta không thích xem điều đó. Nó sẽ rất căng thẳng.
Hoặc nếu anh ta chạy vòng vòng với 1 cái chân gãy và cười,
và bạn của anh ta, "Heinrich, tôi nghĩ là chúng ta cần đi bệnh viện ngay,"
điều đó cũng không vui gì.
Điều là tiếng cười thật sự có lợi,
nó giúp anh ta khỏi tình trạng đau đớn, mắc cỡ và khó khăn,
và 1 tình huống hài hước, vào điều chúng ta tận hưởng tại đây,
và tôi nghĩ đó là 1 cách dùng thú vị,
và nó thực sự xảy ra hoài.
Ví dụ, tôi có thể nhớ việc xảy ra thế này
với đám tang của cha tôi.
Chúng tôi mặc đồ lót mà chạy nhảy trên băng.
Chúng tôi không phải người Canada.
(Tiếng cười) (Vỗ tay)
Những điều này luôn khó khăn, tôi có 1 người họ hàng cũng một chút khó khăn,
mẹ tôi thì rất tệ hại,
và tôi có thể nhớ tìm thấy bản thân mình chỉ trước khi mọi thứ bắt đầu
kể chuyện này về điều gì đó đã xảy ra trong 1 chương trình hài thập kỉ 70,
và tôi nghĩ lúc đó, tôi không biết sao tôi làm thế,
và điều tôi nhận ra khi tôi làm
đó là tôi đang nghĩ tới điều gì đó ở đâu đó
Tôi từng có thể làm bà ấy cười với tôi.
Nó là phản ứng rất cơ bản để tim vài lý do chúng ta có thể làm thế.
Chúng tôi cười với nhau. Cùng vượt qua điều này.
Và chúng tôi sẽ ổn.
Thực tế chúng ta đều làm điều này mọi lúc.
Bạn hay làm điều đó mà thậm chí không nghĩ về nó
Ta thường đánh giá thấp bao lâu mình cười,
Và mình làm gì khi cười với người khác,
điều đó thực sự cho ta tiếp cận 1 hệ thống tiến hoá cổ xưa
mà loài động vật có vú đã tiến hóa để tạo ra và duy trì các mối liên hệ văn hóa,
và để kiểm soát cảm xúc, để làm bản thân chúng ta thấy tốt hơn.
Nó không phải 1 điều gì đó chỉ cho người nó là 1 hành động cổ xưa
thực sự giúp chúng ta kiểm soát cách chúng ta cảm nhận và làm chúng ta thấy tốt hơn.
Nói cách khác, khi cười
Bạn và tôi, chúng ta chẳng là gì ngoài là động vật có vú
Cám ơn
Xin cám ơn. (Vỗ tay)