Tip:
Highlight text to annotate it
X
Hôm nay, tôi sẽ nói về mối quan hệ
giữa khoa học và giá trị con người.
Hiện nay, thường thì
các câu hỏi về đạo đức --
các câu hỏi về cái thiện với cái ác và cái đúng với cái sai --
là những câu hỏi mà khoa học không hề có thành kiến với.
Người ta cho rằng khoa học có thể giúp chúng ta
có được những gì chúng ta muốn
nhưng lại không thể nói cho chúng ta biết những gì chúng ta nên muốn.
Và hệ quả là đa số mọi người -- tôi nghĩ rằng đa số những người
ở đây -- nghĩ rằng khoa học sẽ không bao giờ trả lời được
những câu hỏi quan trọng nhất trong cuộc sống con người:
những câu hỏi như "Mục đích sống là gì?"
"Chúng ta nên hy sinh cho những gì?"
"Thế nào là một cuộc sống tốt đẹp?"
Nên tôi sẽ tranh luận rằng
đây là một ảo tưởng -- rằng sự cách biệt giữa
khoa và giá trị con người chỉ là một ảo tưởng --
và thực chất là một ảo tưởng nguy hiểm
vào thời điểm này trong lịch sử của loài người.
Người ta thường nói rằng khoa học
không thể đem lại cho ta một nền mống về đạo đức và giá trị con người
bởi vì khoa học thì dựa trên các cơ sở thực tế
và cơ sở thực tế với giá trị đạo đức có vẻ như thuộc về hai lĩnh vực khác nhau.
Người ta thường cho rằng không hề có sự diễn tả nào
về thế giới hiện nay mà có thể
cho chúng ta biết thế giới nên trở nên như thế nào.
Nhưng tôi nghĩ rằng điều này là không đúng.
Các giá trị phẩm chất đều là một loại cơ sở thực tế.
Chúng là các cơ sở thực tế của các loài vật có ý thức về sự hạnh phúc.
Tại sao chúng ta lại không có bổn phận đạo đức gì với đá?
Tại sao chúng ta không có lòng trắc ẩn gì với đá?
Đó là bởi vì chúng ta không nghĩ đá có thể bị tổn thương. Và việc chúng ta
lo lắng hơn về những con người xung quanh
so với công trùng, và sự thật là đúng thế,
là chỉ vì chúng ta nghĩ là chúng ta dễ cảm nhận được
sự hạnh phúc với tổn thương hơn.
Vấn đề quan trọng phải chú ý ở đây là
đây là một lời nhận định thực tế:
Chúng ta có thể đúng hoặc sai về điều này. Và nếu chúng ta
đã hiểu sai về mối quan hệ giữa sự phức tạp sinh học
và khả năng cảm nhận
thì chúng tả hẳn có thể sai về cuộc sống bên trong xã hội của các côn trùng.
Và chẳng có ý niệm gì,
không có mặt nào của đạo đức con người
và giá trị con người mà tôi đã từng biết đến
mà vào một thời điểm nào đó không được quy lại
thành một mối lo lắng về một sự cảm nhận có ý thức
và những thay đổi của nó.
Nếu thậm chí các bạn nhận lấy giá trị từ tôn giáo,
thậm chí nếu các bạn cho rằng cái thiện và cái ác rốt cuộc cũng sẽ
có liên quan đến thân phận, hoàn cảnh sau khi chết --
không hạnh phúc bất tận bên cạnh Chúa Trời
thì phải chịu cực hình mãi mãi dưới địa ngục --
mọi người vẫn còn lo lắng về nhận thức và sự thay đỏi của nó.
Và nói rằng những thay đổi đó có thể kéo dài đến cả sau cái chết
chính là một lời nhận định thực tế
mà tất nhiên là có thể đúng hoặc sai.
Khi nói về các hoàn cảnh của sự hạnh phúc
trong cuộc đời này đối với con người,
chúng ta biết rằng có một chuỗi các cơ sở thực tế.
Chúng ta biết rằng có thể sống trong một tình trạng thấp kém,
khi mọi thứ đều sai --
khi những người mẹ không thể cho con cái mình ăn,
khi những người xa lạ không thể tìm kiếm được nền tảng cho sự cộng tác lành mạnh,
khi giết chóc diễn ra một cách bữa bãi.
Và chúng ta biết rằng có thể di chuyển theo cái chuỗi này
đến một cái gì đó bình dị hơn,
đến một nơi mà một hội nghị như thế này thậm chí có thể được biết đến.
Và chúng ta biết rằng -- ta biết rằng --
rằng có những câu trả lời đúng và sai
về việc tiến tới trong không gian này.
Liệu cho bệnh tả vào nước có phải là một ý kiến hay?
Có lẽ là không.
Sẽ tốt hay không nếu mọi người đều tin vào cái xấu
để khi những điều xấu xảy ra với họ
họ lập tức đổ tội lên hàng xóm của mình? Có lẽ là không.
Có những sự thật phải được biết đến
về việc xã hội loài người phát đạt như thế nào,
dù chúng ta có hiểu những sự thật này hay không.
Và đạo đức thì liên quan đến những sự thật này.
Nên khi nói về các giá trị này, chúng ta đang nói về các cơ sở thực tế.
Tình cảnh của chúng ta trên thế giới có thể được hiểu trên nhiều cấp bậc khác nhau --
từ bộ gen cho đến
các hệ thống kinh tế
và các sự sắp đặt chính trị.
Nhưng khi nói về hạnh phúc của loài người
là chúng ta đang nói về não bộ của con người.
Bởi vì chúng ta biết rằng sự cảm nhận thế giới và chính mình bên trong thế giới đó
được thực hiện bởi não bộ --
dù bất kỳ thứ gì xảy ra sau khi ta chết.
Thậm chí nếu một tên khủng bố có được 72 cô gái trinh sau khi chết,
trong kiếp này, tính cách của anh ta --
tính cách đáng tiếc thay của anh ta --
là thành quả của bộ não của ảnh.
Nên -- sự đóng góp của văn hóa --
nếu văn hóa làm thay đổi chúng ta, và thật sự là như thế,
nó thay đổi chúng ta bằng cách thay đổi não bộ của chúng ta.
Và vì thế bất kỳ sự khác biệt văn hóa gì
về việc con người phát đạt như thế nào
ít ra đều có thể được hiểu
theo nội dung của môn khoa học về trí tuệ --
thần kinh học, tâm thần học, vân vân ...
Nên, những gì tôi đang tranh luận là
giá trị đạo đức có thể được gán thành các cơ sở thực tế --
các cơ sở về sự cảm nhận có ý thức --
của những loài có ý thức.
Và vì thế chúng ta có thể hình dung ra được
một không gian của những thay đổi hợp lý trong sự cảm nhận của những loài này.
Và tôi nghĩ về điều này như một phong cảnh thuộc về đạo đức
với các đỉnh và các thung lũng là
sự khác biệt về sự hạnh phúc của các loài vật có ý thức,
cả cá nhân và tập thể.
Và một điều đáng chú ý là có lẽ
có các trạng thái của hạnh phúc con người
mà chúng ta ít khi đụng chạm đến.
Và chúng đang đợi sự khám phá của chúng ta.
Có lẽ vài trong số những trại thái này có thể được diễn tả một cách hợp lý
là bí ẩn và thuộc tâm linh.
Có lẽ có những trại thái khác mà chúng ta không tiếp cận được
do sự cấu tạo của trí óc chúng ta
nhưng những trí óc khác thì lại có thể.
Để tôi nói rõ những gì tôi muốn nói. Tôi không nói là
khoa học đảm bảo sẽ vẽ ra khoảng không gian này
hay chúng ta sẽ có những câu trả lời khoa học cho tất cả
các câu hỏi có thể chấp nhận được về đạo đức.
Ví dụ tôi không nghĩ rằng một ngày nào đó các bạn sẽ nhờ
một siêu máy tính tư vấn để biết được rằng bạn có nên có đứa con thứ hai không
hay liệu chúng ta có nên đánh bom các cơ sở hạt nhân của Iran
hay liệu chúng ta có thể trừ chi phí vào TED như một chi phí kinh doanh.
(Tiếng cười)
Nhưng nếu các câu hỏi ảnh hưởng đến hạnh phúc con người
thì chúng phải có các câu trả lời, dù chúng ta có thể tìm thấy chúng hay không.
Và chỉ chấp nhận điều này --
chỉ chấp nhận rằng có những câu trảl ời đúng và sai
cho câu hỏi về sự phát đạt của loài người --
sẽ làm thay đổi cách ta nói chuyện về đạo đức
và sẽ thay đổi sự mong đợi của chúng ta
trong tương lai về sự cộng tác giữa con người.
Ví dụ, có 21 *** trên đất nước chúng ta
hợp pháp hóa việc trừng phạt trên thể xác ở trong lớp:
tức là một người thầy, cô có thể đánh một đứa bé một cách hợp pháp bằng một miếng gỗ cứng
và tạo ra những vết bầm tím lớn và những chỗ giộp và thậm chí rách cả da.
Và hàng trăm nghìn các đứa trẻ một cách ngẫu nhiên
phải chịu đựng điều này hàng năm.
Tôi nghĩ là các địa điểm của những khu quận ngộ đạo này sẽ chẳng làm cho các bạn ngạc nhiên.
Tôi không nói về Connecticut.
Và lý do căn bản của hành động này có liên quan đến tôn giáo một cách rõ ràng.
Người tạo ra vũ trụ, chính ông ấy
đã nói với ta rằng thương thì
nên cho roi cho vọt:
Đây là trong Sách Cách Ngôn 13 và 20, và tôi tin rằng cả 23 luôn.
Nhưng nếu chúng ta hỏi một câu hỏi rõ ràng:
Nói chung, liệu có tốt hay không
khi bắt những đứa trẻ phải chịu đau
và sự đánh đập và sự bẽ mặt trước bạn bè
coi đó là một cách để khuyến khích sự phát triển tính cách lành mạnh
và cung cách cư xử tốt?
(Tiếng cười)
Liệu còn hoài nghi gì
về việc câu hỏi này cũng có một câu trả lời
và nó quan trọng?
Đa số trong số các bạn sẽ lo lắng
rằng khái niệm về hạnh phúc còn được định nghĩa một cách thiếu sót
và có vẻ như rộng mở một cách bất tận cho việc bàn cãi, phân tích.
Và vì thế làm sao mà có thể có một
khái niệm chung về hạnh phúc?
Dùng phép loại suy, hãy thử nghĩ về khái niệm về sức khỏe thân thể.
Khái niệm về sức khỏe thân thể cũng được định nghĩa một cách thiếu sót.
Và chúng ta mới được nghe Michael Specter nói rằng nó đã thay đổi qua các năm.
Khi bức tượng này được khắc
tuổi thọ trung bình chỉ là 30.
Bây giờ đã là 80 ở các nước phát triển.
Có thể sẽ đến một thời gian nào đó mà chúng ta sẽ can thiệp vào các bộ gen của chúng ta
một cách mà sẽ khiến cho việc không thể chạy maratông
vào tuổi 200 sẽ được coi như là một sự bất lực sâu sắc.
Người ta sẽ gửi tiền hỗ trợ cho các bạn nếu các bạn ở trong thể trạng đó.
(Tiếng cười)
Hãy chú ý là thực tế về khái niệm sức khỏe
là rộng mở, thật sự rộng mở cho việc tái định nghĩa
không hề khiến cho nó trở nên trống rỗng.
Sự khác biệt giữa một người khỏe mạnh
và một người chết
rõ ràng và có hệ quả như bao điều khác trong khoa học.
Một điều khác đáng chú ý là có thể sẽ có nhiều đỉnh trên địa hình đạo đức:
Có thể có những cách để phát triển một cách tương tự;
có thể có những cách tương tự để thiết lập xã hội loài người
để tối đa hóa sự phát đạt của con người.
Tại sao điều này lại
không làm xói mòn mặt khách quan về đạo đức chứ?
Hãy thử nghĩ về cách ta nói về thức ăn:
Tôi sẽ không dại gì để nói với các bạn rằng
chỉ có một món ăn duy nhất là đúng.
Rõ ràng là có một loạt các nguyễn liệu
hợp thành một món ăn tốt.
Nhưng dù gì thì vẫn có một sự nhận biết rõ ràng
giữa thức ăn và thuốc độc.
Thực tế rằng có rất nhiều câu trả lời cho
câu hỏi "Thức ăn là gì?"
không hề khiến ta
nói rằng không hề có sự thật gì phải được biết đến về dinh dưỡng cho con người.
Rất nhiều người lo lắng rằng
một nền tảng đạo đức chung sẽ đòi hỏi
các quy tắc đạo đức mà không chấp nhận bất kỳ biệt lệ nào.
Nên ví dụ, nếu nói dối là sai,
nói dối phải luôn luôn là sai,
và nếu các bạn có thể tìm được một trường hợp ngoại lệ
thì sẽ chẳng có luân lý về sự thật.
Tại sao ta lại nghĩ thế?
Dựa vào phép ngoại suy, hãy thử nghĩ về trò cờ vua.
Nếu các bạn chơi cờ vua tốt
thì một điều như "Đừng làm mất con hậu"
sẽ là một điều tốt để theo.
Nhưng rõ ràng là có các trường hợp ngoại lệ.
Sẽ có lúc mà thí hậu là một nước cờ hay.
Sẽ có những lúc mà chỉ có một điều tốt các bạn có thể làm.
Và cuối cùng thì cờ vua vẫn là một trò chơi đầy tính chất khách quan.
Sự thật là có các ngoại lệ không hề
làm thay đổi điều đó.
Điều này đem chúng ta đến với các hành động
mà con người hay thực hiện trong môi trường luân lý.
Hãy thử nghĩ về vấn đề to lớn về cơ thể phụ nữ:
Phải làm gì với chúng?
Đây là một điều mà các bạn có thể làm với chúng,
các bạn có thể che chúng đi.
Nói chung, trên cương vị cộng đồng văn minh của chúng ta
là trong khi chúng ta có thể không thích điều này,
chúng ta có thể cho rằng điều này là "sai"
ở Boston hoặc Palo Alto,
chúng ta là ai mà đi nói
rằng các cư dân tự hào của nền văn hóa cổ xưa
đã sai khi bắt vợ con của mình
sống trong các bao vải chứ?
Và chúng ta là ai khi nói rằng thậm chí là họ đã sai
khi đánh vợ con mình bằng cáp thép
hay ném acid từ pin vào mặt họ
nếu họ từ chối cái đặc ân của việc bưng bít cơ thế ấy?
Nhưng, ta là ai mà lại không đi nói điều đó?
Ta là ai mà lại đi giả bộ rằng
chúng ta biết quá ít về hạnh phúc con người
mà chúng ta phải không có thành kiến gì với lề thói đó?
Tôi không nói về việc đeo khăn che một cách tự nguyện --
phụ nữ nên được mặc bất kỳ thứ gì họ muốn.
Nhưng tự nguyện mang ý nghĩa gì
ở trong một cộng đồng
nơi mà khi một người con gái bị cưỡng hiếp,
phản ứng đầu tiên của người cha
thường là giết người con gái mình vì quá ô nhục?
Hãy để cho sự thật đó nổ trong trí óc bạn một lát:
Con gái bạn bị cưỡng hiếp
và điều các bạn muốn làm là giết con gái mình.
Có cơ hội gì để điều đó thể hiện
một đỉnh trong sự thịnh vượng phát đạt của con người?
Khi nói điều này không có nghĩa là chúng ta có
một đáp án hoàn hảo trong xã hội của chúng ta.
Ví dụ,
đây là hình ảnh quen thuộc khi đến một quầy báo
ở bất kỳ nơi đâu ở thế giới văn minh.
Giờ, đối với nhiều người đàn ông
sẽ phần cần đến một bằng triết học để nhận ra được có điều gì sai với những hình ảnh này.
(Tiếng cười)
Nhưng nếu chúng ta ở một tâm trạng nghi ngờ,
chúng ta có thể hỏi
"Đây có phải là sự biểu lộ hoàn hảo
của sự cân bằng tâm lý
đối với các biến như sự trẻ trung và cái đẹp và cơ thể phụ nữ?"
Ý tôi là đây có phải là môi trường tối ưu
để nuôi dạy con cái chúng ta?
Có lẽ là không. Vâng, vậy thì có lẽ có nơi nào đó
trên khoảng
giữa hai cực này
mà sẽ thể hiện một nơi có sự cân bằng tốt hơn.
(Vỗ tay)
Có lẽ có nhiều nơi như thế --
một lần nữa, cho là có các thay đổi trong văn hóa loài người
có thể có nhiều đỉnh trên địa hình đạo đức này.
Nhưng một điều đáng chú ý là sẽ có
nhiều cách để không ở trên một đỉnh.
Điều trớ trêu là, trong quanh niệm của tôi,
là những người duy nhất mà thường đồng ý với tôi
và nghĩ rằng có những câu trả lời đúng và sai cho các câu hỏi về đạo đức
là các kẻ mị dân khác nhau.
Và tất nhiên họ nghĩ rằng họ có những câu trả lời đúng cho các câu hỏi về đạo đức
bởi vì họ đã kiếm được những câu trả lời này từ một giọng nói từ một cơn gió lốc
chứ không phải họ đã thực hiện một cuộc phân tích thông minh về các nguyên nhân
và điều kiện cho hạnh phúc của con người và động vật.
Trên thực tế, sự tồn tại kéo dài của tôn giáo
như một ống kính thông qua nó mà đa số mọi người xem lấy các câu hỏi về đạo đức
đã tách hầu hết các lời nói về đạo đức
ra khỏi các câu hỏi thật về sự chịu đựng của con người và động vật.
Đây là vì sao chúng ta nên bỏ thời gian ra
đề bàn về những thứ như hôn nhân đồng tính
và không phải về sự diệt chủng hay sự gia tăng vũ khí hạt nhân
hay sự nghèo túng hay bất kỳ vấn đề có hệ quả to lớn nào khác.
Nhưng những kẻ mỵ dân đã đúng về một điều, chúng ta
cần một khái niệm chung về giá trị con người.
Vậy điều gì cản trở điều này?
Một điều đáng chú ý là chúng ta
làm một điều khác khi nói về đạo đức --
nhất là các kiểu thế tục, giáo dục, khoa học.
Khi nói về đạo đức, chúng ta đánh giá cao sự khác biệt trong ý kiến
một cách mà không hề có trong bất kỳ lĩnh vực nào khác trong cuộc sống.
Ví dụ như Đa Lai Lạt Ma thức dậy vào mỗi buổi sáng
tu tâm trắc ẩn
và ông ấy nghĩ rằng giúp đỡ những người khác là một thành phần cấu tạo nên
hạnh phúc con người.
Mặt khác, chúng ta lại có Ted Bundy:
Ted Bundy đã rất thích bắt cóc và cưỡng hiếp
và tra tấn và giết những người phụ nữa trẻ.
Nên có vẻ như chúng ta đang có một sự khác biệt rõ ràng về quan niệm
về việc sử dụng thời gian một cách có ích.
(Tiếng cười)
Hầu hết các nhà tri thức Tây
nhìn nhận vấn đề này
và nói "Đa Lai Lạt Ma chẳng
hoàn toàn đúng
hay đối với Ted Bundy thì cũng chẳng có điều gì hoàn toàn sai
để có thể trở thành một cuộc tranh cãi thật sự
nằm trong phạm vi khoa học.
Anh ta thích sôcôla, anh ta thích vanilla.
Sẽ không điều gì mà người này có thể nói
mà có thể thuyết phục được người còn lại.
Hãy chú ý rằng chúng ta không làm điều này trong khoa học.
Ở bên trái các bạn có Edward Witten.
Anh là một thuyết gia vật lý.
Nếu các bạn hỏi các nhà vật lý thông minh nhất
xem ai là nhà vật lý thông minh nhất
thì trong kinh nghiệm của tôi, nửa số họ sẽ trả lời là Ed Witten.
Nửa số còn lại sẽ nói với các bạn là họ không thích câu hỏi đó.
(Tiếng cười)
Vậy điều gì sẽ xảy nếu tôi xuất hiện tại một hội nghị vật lý và
nói rằng "Thuyết dây không đúng.
Nó chẳng ăn nhập gì với tôi. Nó không phải là cách mà tôi chọn
để nhìn nhận vũ trụ ở kích thước nhỏ.
Tôi không phải là một fan của nó."
(Tiếng cười)
Sẽ chẳng có điều gì xảy ra bởi vì tôi không phải là một nhà vật lý,
tôi không hiểu về thuyết dây.
Tôi là Ted Bundy của thuyết dây.
(Tiếng cười)
Tôi sẽ không muốn là thành viên của bất kỳ câu lạc bộ thuyết dây nào.
Nhưng đây chính là điều mấu chốt.
Bất kỳ khi nào chúng ta nói về thực tiễn
một vài quan niệm nào đó sẽ phải được bỏ qua.
Đó là những gì khi ta có một lĩnh vực chuyên môn.
Đó là điều mà phải có kiến thức thì mới được tính.
Chúng ta đã nhìn nhận bản thân như thế nào
mà trong lĩnh vực đạo đức lại không hề có một thứ gọi là chuyên môn về đạo đức
hay tài năng đạo đức hay thiên tư đạo đức?
Chúng ta đã nhìn nhận bản thân như thế nào
mà mỗi ý kiến đều phải được tính vào?
Chúng ta đã nhận thức lấy bản thân như thế nào
khi mỗi nền văn hóa có một quan niệm
về những vấn đề như thế này đều đáng được nhìn nhận?
Liệu quân Taliban
có quan niệm gì về vật lý
mà đáng được nhìn nhận không? Không.
(Tiếng cười)
Làm thế nào để có thể thấy rõ hơn sự ngu dốt của những người này về vấn đề
hạnh phúc con người chứ?
(Tiếng cười)
Nên đây là điều mà tôi nghĩ thế giới đang cần đến.
Thế giời đang cần những người như chúng ta tán thành
rằng có những câu trả lời đúng và sai
cho các câu hỏi về sự phát đạt của con người
và đạo đức có liên quan đến
lĩnh vực của các cơ sở thực tế.
Có thể
đối với các cá nhân và cả với các nền văn hóa
để quan tâm đến những điều sai:
Khi nói rằng họ có thể
có niềm tin và mong muốn mà có thể dẫn họ
đến với sự chịu đựng không cần thiết.
Chỉ cần tán thành với điều này là sẽ làm thay đổi hướng đi của chúng ta đến với đạo đức.
Chúng ta sống trong một thế giới
nới mà ranh giới giữa các quốc gia càng ngày càng ít nghĩa hơn
và một ngày nào đó chúng sẽ chẳng còn có ý nghĩa.
Chúng ta sống trong một thế giới đầy các công nghệ tàn phá
và không thể làm mất mát các công nghệ này đi được,
phá hoại sẽ luôn dễ hơn
là sửa chữa.
Điều này đối với tôi có vẻ như rõ ràng
là chúng ta không thể
tôn trọng và chịu đựng
sự khác biệt to lớn trong các khái niệm về hạnh phúc con người
hơn là chúng ta tôn trọng và chịu đựng sự khác biệt to lớn
torng các khái niệm về việc các dịch bệnh lây truyền như thế nào
hay trong các tiêu chuẩn nhà cửa và máy bay.
Chúng ta phải quy về
các câu trả lời mà chúng ta đem lại cho các câu hỏi quan trọng nhất trong cuộc sống loài người.
Và để làm được điều đó, chúng ta phải chấp nhận rằng những câu hỏi đó đều có các câu trả lời.
Các ơn các bạn nhiều.
(Vỗ tay)
Chris Anderson: một bài nói quả là rất dễ khích động.
Dù là khán giả ở đây hay ai đó đâu đó trên thế giới
nghe những điều này chắc sẽ
hét lên vì tức giận.
Cách nói có vẻ như rất quan trọng ở bài nói này.
Khi anh nói về khăn trùm đầu,
anh nói về phụ nữ ăn mặc các bao vải,
tôi đã sống ở các nước Hồi Giáo, đã nói chuyện với nhiều phụ nữ Hồi Giáo.
Và một vài trong số họ sẽ nói điều khác. Họ sẽ nói là
"Không, anh biết đấy, đó là sự chào mừng
sự đặc biệt của phụ nữ,
nó giúp xây dựng điều đó và nó là một kết quả thực tế từ ... "
và điều này có thể được tranh luận là một quan niệm tâm lý phức tạp
"từ việc không thể tin tưởng được sử dâm dục của đàn ông."
Ý tôi là, anh có thể nói chuyện với
một người phụ nữ mà không hề cảm nhận được sự áp đặt văn hóa nào không?
Sam Harris: Vâng, tôi nghĩ rằng tôi đã cố gắng đề cập đến điều này trong một câu nói
trong khi theo dõi đồng hồ chạy
nhưng câu hỏi là
tự nguyện là gì trong hoàn cảnh
những người đàn ông có một mức tiêu chuẩn nào đấy,
và bạn được đảm bảo sẽ được đối xử một cách nhất định
nếu bạn không choàng khoăn?
Và vì thế, nếu bất kỳ ai trong khán phòng này
đã muốn mặc khăn trùm đầu
hay một cái mũ buồn cười hay xăm hình trên mặt --
tôi nghĩ rằng chúng ta nên được làm những gì chúng ta muốn làm
nhưng chúng ta phải thành thực đối với
những áp đặt mà những người phụ nữ này phải chịu đựng.
Nên tôi nghĩ ằng chúng ta không nên
tin quá những lời của họ
nhất là khi ở bên ngoài trời nóng đến 120 độ F (50 độ C)
và họ mặc một bộ trùm thân kín.
C.A.: Rất nhiều người muốn tin vào
khái niệm về sự phát triển về đạo đức này.
Nhưng liệu có thể làm được điều đó?
Tôi nghĩ là tôi đã hiểu những gì anh nói về
việc làm cho điều đó thành sự thật trong một thế giới
không phải một chiều, nơi mà tất cả chúng ta suy nghĩ cùng một cách.
Hãy tô màu cho bức tranh của anh
về tương lai trong 50 năm sau
hay 100 năm sau, anh sẽ nghĩ thế giới sẽ như thế nào
cần bằng giữa sự phát triển đạo đức
và sự giàu có.
S.H.: Tôi nghĩ là một khi mọi người chấp nhận
rằng ta đang trên đà để hiểu được tri thức của chúng ta
trên một mức độ của não bộ
thì mọi người đều phải tán thành rằng
chúng ta sẽ hiểu được tất cả các tính chất tốt
và xấu
của chúng ta một cách cực kỳ chi tiết.
Nên chúng ta sẽ hiểu được tâm trạng tốt
như sự thấu cảm và sự trắc ẩn
và chúng ta sẽ hiểu được các nhân tố
khuyến khích chúng -- dù chúng thuộc về gen
hay chúng là cách mà con người nói chuyện với nhau
hay chúng là các hệ thống kinh tế.
Cho đến nay chúng ta đang bắt đầu rọi sáng vấn đề này
chúng ta cuối cùng cũng sẽ quy về
khoảng không gian thực tiễn ấy.
Nên mọi thứ sẽ không bị tước đoạt.
Mọi thứ sẽ không như
việc bắt con gái tôi mặc đồ kín từ nhỏ
là tương tự như dạy cho nó
tự tin và được giáo dục tốt
trong hoành cảnh những người đàn ông thèm muốn đàn bà.
Ý tôi là tôi không nghĩ rằng chúng ta cần một khoản NSF để biết rằng
việc bắt buộc mặc đồ kín là một ý tưởng không hay --
nhưng đến một thời điểm nào đó
chúng ta sẽ có khả năng quét não bộ của tất những người có liên quan
và hỏi cung họ.
Liệu những người này có yêu con gái của họ
ở những xã hội này?
Và tôi nghĩ rằng chắc chắn có các câu trả lời đúng cho câu hỏi đó.
C.A.: Và nếu kết quả là thật ra họ đúng yêu các con gái của mình thật
anh có sẵn sàng thay đổi quan niệm hiện tại của mình
về một số các vấn đề này?
S.H.: Vâng, có một điều thực tế là
anh có thể yêu một ai đó
trong hoàn cảnh một hệ thống thật sự ảo.
Anh có thể nói rằng "Bởi vì tôi biết người con trai đồng tính của tôi
sẽ xuống địa ngục nếu cậu ấy tìm được một người bạn trai,
tôi đã chặt đầu cậu ấy. Và đó là điều trắc ẩn nhất tôi đã có thể làm."
Nếu anh sắp xếp được đủ các phần
thì vâng, tôi nghĩ là anh sẽ có thể cảm nhận được tình yêu từ người cha kia.
Nhưng một lần nữa, chúng ta phải nói về
hạnh phúc ở một tầm lớn hơn.
Đó là tất cả chúng ta với nhau
không chỉ một người đàn ông trong cơn khoái lạc
và rồi tự làm nổ mình trên một chiếc xe buýt.
C.A.: Đây là một cuộc nói chuyện tôi rất muốn được
nói tiếp hàng giờ đồng hồ.
Nhưng ta không có thời gian, có thể lần sau vậy. Cảm ơn anh đã đến với TED.
S.H.: Đó là một vinh dự. Cảm ơn anh.
(Vỗ tay)