Tip:
Highlight text to annotate it
X
Nước là yếu tố cần thiết cho sự sống,
nhưng đôi khi nước lại khiến mọi thứ trở nên khó khăn.
SỰ BẢO VỆ CỦA NƯỚC
Trên hành tinh chúng ta, nước chuyển đổi từ dạng này sang dạng khác một cách dễ dàng.
Vào một mùa nhất định trong năm và tại một nơi đa dạng nhất,
hơi nước được ngưng tụ thành tuyết và nước chảy đột ngột đóng băng.
Tại thời khắc đó, dường như nước trở thành kẻ thù của sự sống.
Khía cạnh hiền hoà và hỗ trợ sự sống của nước thay đổi,
tạo thành một rào cản băng giá và khắc nghiệt
để rồi tạo ra một thử thách đối với các loài động thực vật.
Dường như không thể có sự sống trong những điều kiện như thế này.
Nhưng tự nhiên lại có khả năng tìm ra giải pháp cho hầu hết mọi vấn đề.
Các loài thực vật hạn chế tối đa các hoạt động của mình.
Nước có ở mọi nơi nhưng lại bị đóng băng,
và lá cây bị đe doạ do nhiệt độ xuống quá thấp vì
thế nên nhiều loài thực vật trút hết lá trong mùa đông.
Tuy nhiên, các loài động vật to lớn phải tìm ra chiến lược
và biện pháp khác để giúp chúng thích nghi với sự thay đổi theo mùa.
Bò tuyết là một ví dụ điển hình.
Quanh năm, vùng đất chúng sinh sống dao động trong khoảng từ 20 độ C xuống âm 30 độ C.
Dù vậy, hầu hết thời gian trong năm, nhiệt độ luôn ở mức khá thấp.
Nhiều nước, hơi ẩm và gió mạnh hợp lại tạo ra điều kiện nguy hiểm
có thể làm đông cứng bất kỳ sinh vật sống nào.
Bò tuyết có khả năng chống chịu được điều kiện khắc nghiệt đó
nhờ có bộ lông dày chúng đang khoác trên mình.
Bộ lông của chúng đặc biệt dày và nặng nên không bao giờ bị ngấm nước
và tạo ra một lớp hơi ấm tách biệt với tuyết và gió lạnh bên ngoài.
Trong mùa đông, ở những khu vực gần địa cực nhiệt độ có thể xuống thấp tới âm 50 độ C.
Mưa tuyết luôn xảy ra và tuyết bao phủ kín mặt đất trong nhiều tháng.
Đó là khoảng thời gian khó khăn cho mọi vật,
ngay cả với các loài săn mồi to lớn như loài linh miêu Âu Á này.
Mọi cử động của nó bây giờ trở nên nặng nề hơn và cần nhiều năng lượng hơn để di chuyển.
Mặt đất vẫn sẽ giữ nguyên một màu trắng toát cho đến khi nhiệt độ tăng lên 2 độ C.
Từng đợt tuyết rơi là yếu tố điều hoà đối với mọi sinh vật sống.
Đôi khi tuyết phủ dày tới hơn 1 mét,
cản trở hoạt động di chuyển cũng như tìm kiếm thức ăn của các loài động vật.
Hàng năm, những con tuần lộc luôn phải đối phó với vấn đề này.
Thức ăn của chúng rất đơn giản.
Chúng hài lòng với những cây địa y mọc trên lớp đáy rừng, nhánh cây và thân cây.
Trong trường hợp xấu nhất, một vài miếng vỏ cây cũng đủ cho chúng.
Chúng dành hàng giờ bới tuyết để moi lên cỏ hoặc địa y chúng tìm được.
Ở một vài nơi, lượng tuyết tích lại rất nhiều đến độ các loài vật phải vật lộn với khả năng sinh tồn.
Mặc dù có những kỹ năng sống trong những điều kiện bấp bênh,
nhưng mỗi năm tuần lộc vẫn di cư khỏi cánh rừng tuyết phủ và các vùng đất hoang.
Chúng di chuyển hàng trăm km để tìm những nơi ít tuyết hơn
để có hy vọng tìm được nguồn thức ăn sống qua mùa đông.
Chúng có một vũ khí bí mật giúp có được bữa ăn này.
Móng guốc của chúng được thiết kế để đi trên tuyết mà không bị lún.
Bề mặt tiếp xúc của đáy guốc xoè rộng giúp chúng dàn đều trọng lượng và tránh không để bị lún sâu.
Nhờ đó mà tuần lộc có thể bước đi nhanh hơn mà không tốn nhiều sức.
Nhưng không phải khi nào tuyết cũng là vấn đề chính.
Tuyết cũng rơi trên rặng Atlas bên trên sa mạc Sahara.
Tại vùng đất khô cằn như vậy, tuyết rơi có vai trò rất quan trọng.
Đó là hồ nước dự trữ cung cấp nước cho hầu hết các con sông trong khu vực.
Thậm chí một số còn ăn mừng khi tuyết xuất hiện vì tuyết khiến cuộc sống của chúng dễ dàng hơn
miễn là tuyết không rơi dày quá.
Với những con khỉ cụt đuôi, tuyết là một món quà thực sự.
Nó sẽ có nguồn nước uống dồi vào và cả thức ăn trong những tháng mùa đông.
Trong mùa đông, chúng không phải tranh giành từng cánh hoa nở ra sau những cơn mưa ít ỏi
hay không không lùng sục tìm nước uống khắp vùng.
Mọi thành viên trong gia đình tìm tới những nơi có tuyết để uống nước.
Tuyết là nguồn nước dự trữ ngon lành làm thoả mãn cơn khát và cũng là món đồ chơi của chúng.
Tuyết và băng đóng vai trò rất quan trọng nhưng lại không liên quan tới mối quan hệ của một số loài.
Băng tuyết tích tụ thành băng hà - nguồn nước ngọt dự trữ lớn nhất trên Trái đất.
Trên vùng địa cực và các ngọn núi, tuyết tích tụ và được nén lại thành băng.
Nước có thể được giữ nguyên dưới dạng băng trong nhiều thế kỷ
cho tới khi bị tan ra hoặc vỡ ra để tạo thành những dòng sông băng chảy siết.
Địa cực và quanh địa cực là nơi sinh sống của những loài động vật
biết cách thích nghi với cuộc sống trên mặt băng hoặc trong làn nước lạnh.
Sư tử biển Patagonia có khả năng chống chịu được là nước lạnh như băng.
Vùng biển chúng sinh sống là nơi giao thoa của nhiều dòng biển lạnh chảy xuống từ vùng cực,
nhưng ngay cả trong những cơn bão dữ dội nhất, sư tử biển không bao giờ bị lạnh.
Bí quyết của chúng nằm dưới lớp da. Đó là lớp mỡ cách nhiệt dày tới vài cm.
Bộ vây của chúng là nơi chịu đựng kém nhất vì không được bao bọc trong lớp mỡ cách nhiệt.
Để tránh bị lạnh và hạ thân nhiệt,
chúng hạn chế máu tuần hoàn qua những vùng đó tới mức tối thiểu trong khi lặn dưới nước.
Băng nổi trên mặt nước, khi đóng băng,
nước chuyển sang thể bớt đông đặc hơn và giãn nở ra và nổi lên mặt nước.
Bên dưới mặt băng, sự sống tiếp tục phát triển và tránh được cái lạnh của mùa đông do lớp băng nổi trên mặt nước
có tác dụng bảo vệ vùng nước bên dưới và đóng vai trò như một tấm kính tạo nên hiệu ứng nhà kính phía bên dưới.
Băng mang lại điều tốt lành đến cho một số loài sinh vật.
Các loài thực vật dưới nước tiếp tục thực hiện quá trình quang hợp.
Thực ra trong những tháng mùa đông một lượng ôxy lớn hoà tan trong nước và tích tụ lại trong những vũng nhỏ.
Vô số các loài côn trùng nước tiếp tục hô hấp và sống bình thường dưới sự bảo vệ của lớp băng.
Chúng vẫn được an toàn trong môi trường lạnh nhờ có sự bảo vệ của mặt nước đóng băng.
Càng tiến gần vùng cực, ngay cả trong mùa hè thời tiết cũng không ấm hơn
và băng tuyết chỉ tan ra trong hai tuần.
Điều quan trọng là biết cách tận dụng quãng thời gian tốt đẹp nhưng ngắn ngủi bây giờ.
Giao phối và sinh sản chỉ tập trung trong một quãng thời gian ngắn.
Mùa đông sẽ trở lại trong vài tháng nữa. Nên cần phải khẩn trương lên.
Con sói xám này đang chăm chú vào công việc tìm kiếm thức ăn.
Đứa con của nó đang chờ đợi ở gần đó.
Vào thời điểm này nó cũng đã khá lớn.
Dù vậy nó vẫn đói và đang kiên nhẫn chờ đợi sói mẹ mang con mồi về.
Ngay cả trong thời gian ôn hoà nhất trong năm,
chúng vẫn phải mặc bộ áo dày để tránh những cơn gió lạnh đến thấu xương.
Trên đỉnh núi, băng luôn phủ kín.
Nước xuất hiện ở mọi nơi và đổ vào các ao hồ sông suối trong vùng.
Nguồn nước dồi dào tan ra từ băng tuyết đánh dấu thời kỳ tươi tốt nhất.
Thiên nga cổ đen đã nhận ra điều đó
và bắt đầu vũ điệu tán tỉnh trước khi chúng tới vùng đất sinh sản.
Bây giờ nên tận dụng hết số thức ăn có sẵn để tích luỹ năng lượng.
Đàn ngỗng đã đến được nơi sinh sản hai tuần trước đây.
Loài ngỗng to lớn này đến đây từ phương Bắc
và chúng tới đây để tận hưởng những đồng cỏ xanh mướt và nguồn nước ngọt dồi dào.
Ngay cả giờ đây, khí hậu trên độ cao này luôn luôn khắc nghiệt.
Đàn ngỗng con vừa mới nở ra khỏi trứng.
Gió thổi không ngừng là dấu hiệu cho thấy mùa đông sẽ sớm quay trở lại.
Chúng biết rằng chúng đang chạy đua với thời gian
vì khi những bông tuyết đầu tiên rơi xuống
thì khi đó thế giới thuộc về những kẻ chuyên nghiệp thực sự,
với chúng tuyết là đồng minh giúp chúng sinh tồn.
Sương muối và tuyết sẽ nhanh chóng quay về để rồi thay đổi luật chơi.
Một lần nữa, nước lại cho thấy khía cạnh lạnh lẽo và khắc nghiệt nhất của mình,
khi đó những kẻ có khả năng thích nghi tốt nhất mới có thể sống sót nổi trong một thế giới băng giá.