Tip:
Highlight text to annotate it
X
Làm thế nào bộ não tạo ra được suy nghĩ và nhận thức?
Làm thế nào vật chất lại sinh ra được các trải nghiệm chủ quan?
Câu hỏi này chỉ mang phạm trù triết học trong một thời gian dài.
Và ngày nay, đó đã trở thành một câu hỏi khoa học lớn.
Bởi vì nhờ có các công nghệ mới mà chúng ta có
các phương tiện để đánh giá những điều đang diễn ra trong não bộ.
Và đây tôi đang đang cầm trong tay bộ não của chính tôi.
Nó được tái tạo lại bằng công nghệ 3 chiều,
một bản in 3D chất xám của tôi bằng máy chụp cộng hưởng từ.
Nó bao gồm hàng chục tỷ nơ-ron thần kinh,
hàng nghìn tỷ kết nối:
con số đó lớn hơn cả các vì sao trong thiên hà của chúng ta.
Người ta cho rằng đây là vật thể
phức hợp nhất và phức tạp nhất được con người biết đến.
Với một ngoại lệ...
đó là não bộ của phụ nữ.
(Cười)
Quan trọng hơn, tôi muốn chia sẻ với bạn một vài nghiên cứu của chúng tôi
trên các bệnh nhân bị tổn thương não nghiêm trọng,
những người đang bị hôn mê.
Và với những người vượt qua được hôn mê,
đôi khi, ta thấy những câu chuyện phi thường,
những trải nghiệm của cái chết cận kề,
những bệnh nhân đã kể lại cho chúng tôi họ đã thoát ra khỏi thân xác của mình,
họ nhìn thấy ánh sáng,
họ có cảm giác
vô cùng thoải mái,
nhân tiện đây cũng là một lời kêu gọi nhân chứng.
Nếu ở đây có vị nào đã từng hoặc quen biết ai đó
đã từng trải qua cảm giác cận kề cái chết,
hãy chia sẻ điều đó với chúng ta.
Hiện nay đã có hơn 200 lời kể về cảm giác cận kề cái chết
tại trường đại học Liège,
và điều đó thật sự quan trọng.
Bởi vì những hiện tượng phi thường
cần có những bằng chứng phi thường.
Để hiểu rõ hơn, và cũng để thuyết phục
cộng đồng y học và khoa học,
vốn đã không quan tâm tới hiện tượng này trong một thời gian dài,
mà một vài trong số chúng đã được coi như bằng chứng về cuộc sống sau cái chết.
Và, thêm vào đó, lắng nghe những câu chuyện này,
chúng ta có thể nhìn thấy điều gì đang diễn ra trong não bộ.
Những kỹ thuật khác nhau.
Ở đây bạn thấy một ví dụ về việc
chúng tôi đo mức tiêu thụ năng lượng:
chúng tôi tiêm đường glucose, được đánh dấu bởi một đồng vị phóng xạ,
và chúng tôi thấy được hoạt động diễn ra trên chất xám.
Bạn có thể thấy một lát cắt với những màu đỏ và vàng,
những tế bào thần kinh là những tế bào tiêu thụ nhiều năng lượng nhất,
so sánh với tất cả các tế bào khác trong cơ thể chúng ta,
và kế đến, bạn nhìn thấy hình ảnh một hộp rỗng,
đây là điều xảy ra khi chết não.
Chỉ những tế bào xung quanh hộp sọ, trong da
là vẫn tiêu thụ năng lượng,
chứ không phải là các tế bào thần kinh.
Đây là lúc bạn có thể hoàn toàn yên tâm hiến tặng nội tạng của mình.
Bởi vì nếu như có một bằng chứng khoa học nào về cuộc sống sau cái chết,
thì đó sẽ được gọi là hiến tặng nội tạng.
(Vỗ tay)
Điều này khác biệt so với những gì chúng ta thấy
ở các bệnh nhân vượt qua được hôn mê,
những người đôi khi tỉnh dậy,
nhưng không cho thấy dấu hiệu của ý thức:
người ta gọi hiện tượng này là sống thực vật.
Tôi thấy thuật ngữ này mang tính miệt thị,
chúng tôi muốn gọi nó là thức tỉnh không phản hồi hơn.
Bởi vì đó là những gì chúng ta thấy:
họ tỉnh dậy và mở mắt, nhưng không phản hồi lại một mệnh lệnh giản đơn,
và đây là bài kiểm tra ý thức của chúng tôi.
Và chúng tôi băn khoăn một điều,
người ta có ý thức gì trong hôn mê
hay sau hôn mê,
trong trạng thái thực vật hay không hồi đáp?
Và ngày nay chúng ta có những công cụ,
mà được gọi là giao diện não bộ - máy tính,
giúp chúng tôi có thể, như bạn thấy ở đây
đặt các điện cực lên da đầu,
hơn 250 chiếc để đo hoạt động điện của não bộ,
và chúng tôi đưa ra mệnh lệnh, ví dụ như:
"Di chuyển chân",
nhưng chúng tôi sẽ không nhìn chân,
mà là xem những gì xảy ra trong não bộ.
Và tôi sẽ lại lấy bộ não của chính tôi,
(thật tốt vì có hai não)
khi tôi di chuyển tay hoặc tôi muốn di chuyển tay,
có một khu vực trên chất xám của tôi, ở đây, sẽ hoạt động mạnh.
Và tôi muốn xem chúng trên điện não đồ.
Và khi tôi di chuyển (cho phép tôi) bàn tay, khu vực hoạt động mạnh là ở đây,
khi tôi di chuyển chân,
khu vực trung tâm cho thấy có hoạt động mạnh.
Nó không chỉ cho phép chúng ta
quan sát các bệnh nhân có ý thức,
người phản ứng lại các mệnh lệnh,
mà còn tạo dựng mối giao tiếp,
trong số đó, chúng ta cần phải nhấn mạnh,
có một phần nhỏ các bệnh nhân,
mà về định nghĩa không thể nói được nữa,
không thể nói dù chỉ ậm ừ...
di chuyển, điều khiển các cơ bắp sau hôn mê.
Tuy vậy vẫn còn những phương tiện khác, như ở đây, cố gắng giao tiếp bằng mắt:
hóa ra khi bạn cố làm một điều gì,
như nhẩm tính,
đồng tử sẽ dãn ra.
Vậy tôi có thể đưa ra cho bạn một câu hỏi quan trọng:
bạn bị đau phải không?
Khả năng cảm nhận đau đớn là vô cùng quan trọng,
và có tác động trực tiếp,
lên sự chăm sóc của chúng ta.
Vậy thì quy trình là như thế nào?
Chúng tôi đưa ra một câu hỏi,
chúng tôi đưa ra từ "có"
và bạn phải nhẩm tính trong đầu
vào thời điểm từ "có" được đưa ra
điều này khiến đồng tử dãn ra:
chúng tôi sẽ nhìn được điều đó.
Trong trường hợp nay, không có gì xảy ra.
Khi chúng tôi đưa ra từ "không",
camera phát hiện đồng tử giãn ra,
vậy nên chúng tôi có thể rút ra kết luận rằng bệnh nhân này muốn nói với chúng tôi là "không".
Một lần nữa, không cần phải cử động một cơ bắp nào.
Tuy vậy, có một vấn đề khá lớn.
Đó là bệnh nhân phải hiểu câu hỏi.
Nếu họ mù chữ, nếu họ thậm chí không hiểu ngôn ngữ,
vậy phải làm gì?
Vậy là chúng tôi đã phát triển một kỹ thuật khác.
Đó là đo hoạt động của não lúc đang ngủ.
Trên thực tế thì não không bao giờ ngủ.
Nó suy nghĩ.
Nó suy nghĩ mọi lúc,
và chúng tôi có thể cố gắng hiển thị những suy nghĩ này.
Bạn có thể thấy đấy, tôi lại dùng lại bộ não của tôi,
tôi sẽ mở nó ra cho bạn, và bên trong bộ não,
bạn có một mạng lưới, chúng ta có thể gọi là mạng lưới của sự tự ý thức:
vậy giả sử bạn đang suy nghĩ
về quá khứ, về hoạch định tương lại,
có một tiếng nói nhỏ nói với bạn từ bên trong,
bạn sẽ kích hoạt một mạng lưới:
ở đây, đằng trước,
và ở đây, đằng sau.
Tại độ sâu này bên trong não,
chính là mạng lưới của sự tự ý thức,
mà chúng ta thấy ở đây có màu vàng
và ở một số bệnh nhân,
ví dụ như trong trạng thái giả hôn mê, hội chứng khóa trong,
đó là những bệnh nhân có ý thức, nhưng bị tê liệt hoàn toàn,
không có khả năng nói,
hoặc trường hợp kinh điển, là chỉ có thể
khẽ chuyển động mí mắt
để giao tiếp với mọi người,
và lúc đầu, mọi việc rất khó khăn,
bởi vì máy chụp cộng hưởng từ chức năng, như bạn thấy,
chỉ cho chúng ta biết
những vùng màu vàng, vùng hoạt động, mạng lưới của sự tự ý thức,
theo một cách rất dễ nhận biết,
nhưng chúng ta phải luôn thận trọng.
Đôi khi hình ảnh thu được có thể nói dối chúng ta.
Bộ não không sản sinh ra ý thức
như quả thận sản xuất ra nước tiểu.
Còn rất nhiều điều chúng ta không hiểu được.
Vậy nên chúng ta phải thận trọng.
Và rất khó để định lượng ý thức,
để đưa nó về một con số,
hay để định lượng sự đau đớn.
Và cũng vô cùng khó
để định lượng chất lượng cuộc sống.
Tuy nhiên, nó phải nằm trong số những điều chúng ta quan tâm.
Và do vậy tôi muốn, cùng các bạn ở đây, cố gắng
có được một câu trả lời cho câu hỏi khó này:
bạn thấy thế nào?
Chúng tôi sẽ định chuẩn thang đo về chất lượng cuộc sống của chúng ta.
Tôi sẽ yêu cầu các bạn xác định
khoảnh khắc tuyệt vời nhất của đời bạn.
Ngoại trừ TEDx ra.
5 điểm dương cho điều đó.
Và tiếp đó khoảnh khắc tệ hại nhất đời bạn.
Ly dị hoặc kết hôn: trừ 5.
Nếu bạn làm đúng như thế,
bây giờ tôi có thể đặt ra cho bạn câu hỏi này:
trong vòng hai tuần trước,
trên thang từ -5 đến +5,
bạn ở đâu?
Và chúng tôi đã đặt ra câu hỏi tương tự với bệnh nhân bị hội chứng khóa trong.
Không ai bị bất lực hơn họ được,
họ phải phụ thuộc vào người khác
trong mọi sinh hoạt đời thường,
và đây là câu trả lời.
Phần lớn trong số họ nói với chúng tôi rằng họ có một cuộc sống đáng sống.
Đừng đánh giá một cuốn sách qua bề ngoài của nó.
Bạn cũng thấy đây có một số ít,
nói với chúng tôi rằng họ không hạnh phúc,
chất lượng cuộc sống tồi tệ.
Chúng tôi thậm chí đưa ra câu hỏi về cái chết êm ái,
và có một số ít bệnh nhân
muốn được chết.
Và...đối lập lại với Bỉ,
tại Pháp, chúng tôi không có luật nào cho phép điều đó.
Vậy thì, để tóm gọn lại,
tôi nghĩ rằng những công nghệ mới,
máy chụp cộng hưởng từ chức năng, giao diện não bộ - máy tính,
cho phép chúng ta không chỉ có được sự chính xác hơn trong chẩn đoán
thậm chí đôi khi còn cho phép chúng ta tạo dựng mối giao tiếp
đối với những bệnh nhân mất khả năng nói.
Và nó còn chỉ ra rằng đôi khi chúng ta đánh giá thấp khả năng có được ý thức,
có được một dạng ý thức ngay trong và sau hôn mê,
và đôi khi đánh giá thấp chất lượng cuộc sống của một số bệnh nhân.
Bên cạnh lợi ích về y học và đạo đức,
còn có cả lợi ích khoa học
mà chúng ta đang mở rộng biên giới của nó.
để làm sáng tỏ một bí ẩn lớn vẫn còn đó về ý thức của con người.
Và do vậy có lẽ trong tối hôm nay, tôi có 2 lời nhắn quan trọng tới bạn:
thứ nhất, đó là nghĩ về những việc bạn quan tâm để từ đó xác định
ai đó đáng tin cậy,
để lập di chúc, những giao ước tương lai,
để trong trường hợp,
và điều đó có thể xảy ra với bất kỳ ai trong số chúng ta,
sau một tai nạn, chấn thương sọ não hay ngưng tim,
chúng ta bị rơi vào hôn mê.
Lúc này bạn còn có thể nói về những ý muốn
của mình, những điều mà bạn dự đoán.
Và thứ hai, hãy suy nghĩ về lợi ích của việc hiến tạng.
Xin cảm ơn.
(Vỗ tay)