Tip:
Highlight text to annotate it
X
Trung Quốc Không Kiểm Duyệt kỳ này
Muốn biết tương lai, bạn phải hiểu rõ quá khứ.
Chào mừng đến với Trung Quốc Không Kiểm Duyệt, tôi là Chris Chappell.
Nếu từng ăn tại nhà hàng Hoa bất kỳ ở Mỹ,
bạn sẽ biết về bánh quy may mắn.
Là lời hay ý đẹp, một con số may mắn,
hay nó sẽ dạy bạn một từ tiếng Hoa.
Vâng, bánh quy may mắn là nét truyền thống đặc trưng của nhà hàng Hoa khắp thế giới.
Nhưng sao ta không tìm được bánh quy may mắn ở Trung Quốc?
Thực ra, tập tục tặng bánh quy may mắn gần như đã biến mất tại đây.
Đó là khoảng tối trong lịch sử Trung Quốc.
Khoảng tối không nhiều người biết tới.
Nên hôm nay, chúng tôi mang đến bạn phóng sự điều tra độc quyền
về lịch sử bí mật của chếc bánh quy may mắn.
Khởi nguồn chiếc bánh quy may mắn xuất phát từ nền lịch sử Trung Hoa lâu đời
Triều đại nhà Thương.
Tại đại lễ ước đoán vận hạn quốc gia trong năm mới,
hoàng đế sẽ ném những mẩu xương tiên tri vào đỉnh đồng rồi đốt chúng lên.
Nhà tiên tri sẽ dựa vào vết nứt trên xương để dự đoán tương lai.
Hoàn toàn là mê tín dị đoan.
Đó là nguyên do, trong suốt Cách Mạng Văn Hoá,
khi Mao Trạch Đông bắt đầu phá Tứ Cựu
--tức chiến dịch quét sạch văn hoá truyền thống có hệ thống--
ông ta nhắm đến cả bánh quy may mắn.
"Đây là lý do chính thức ông Mao dùng
trong chiến dịch 'Trừ bỏ Nho giáo, trừ bỏ bánh quy may mắn,'
Nhưng thật ra còn nhiều nguyên do thâm độc hơn phía sau."
Tiến sĩ Iris Wolsey là một trong những chuyên gia hàng đầu thế giới về bánh quy may mắn.
"Hậu nhà Thương, một nét truyền thống dần hình thành.
Người ta bắt đầu đặt những mảnh gỗ ghi lời ước đoán hay cầu may
bên trong bánh gạo hấp mừng Tết Nguyên Đán.
Người ăn được chiếc bánh có mẩu gỗ sẽ được may mắn trong năm mới."
"Trừ khi họ bị gãy răng."
"Vào thời điểm nhất định, họ thay gỗ bằng giấy."
Nhưng với Mao Trạch Đông,
bánh quy may mắn không đơn thuần là mê tín dị đoan.
Chúng còn là chính trị.
Vào cuối thời nhà Minh,
việc làm ra bánh quy may mắn đã trở thành nghi lễ bí truyền,
các gia tộc bí mật dùng nhiều phương thức huyền bí
liên quan chặt chẽ tới phong thuỷ, bói toán dựa trên Bát Quái và Kinh Dịch.
Có một gia tộc dẫn đầu bởi bị trưởng tộc tài năng,
ông ta thuyết phục gia tộc rằng ông biết được Thiên Ý,
và Thiên Ý
muốn ông trở thành Hoàng Đế.
Đây là nguyên nhân dẫn khởi cuộc nổi dậy Nhạc Tạo Hoa năm 1629,
và sau đó là cuộc nổi loạn Thường Phúc năm 1633.
Cả hai rõ ràng không đủ may mắn.
Hai cuộc nổi loạn thất bại,
nhưng đủ làm suy yếu nhà Minh.
Đây là một phần nguyên nhân khiến nhà Minh sụp đổ và bị Mãn Châu chinh phục vào năm 1644.
Nên không có gì lạ,
cuối thế kỷ 20,
Mao Trạch Đông lo sợ bánh quy may mắn đe doạ đến quyền lực của mình.
Ít ra đó là cách hiểu được giới học giả chấp nhận.
Nhưng hoá ra, câu chuyện không chỉ có vậy...
"Không, điều đó hoàn toàn sai.
Đó không phải nguyên do ông Mao phản đối bánh quy may mắn".
Tôi đến khu người Hoa ở Manhattan phỏng vấn anh Jing Fong.
Anh là nghệ nhân bánh quy may mắn đời thứ 7 của trường Nam Har Gow.
Gia đình anh là một trong số rất ít gia đình nghệ nhân bánh quy may mắn
rời khỏi Trung Quốc trước Cách Mạng Văn Hoá,
và mang theo nghề truyền thống này ra nước ngoài.
"Tôi làm bánh quy may mắn đến nay đã gần 40 năm."
"Anh...nhìn đâu có già đến thế."
"À, mẹ đặt một chiếc bánh quy may mắn vào tay tôi trước khi tôi biết đi."
Xưởng bánh quy của anh giờ đây
cung cấp bánh cho 1/4 nhà hàng Hoa khắp nước Mỹ.
"Mao thật ra rất tin vào quyền năng của bánh quy may mắn.
Đó là lý do trong Nội Chiến Quốc Cộng,
khi Đảng Cộng Sản đấu đá Quốc Dân Đảng,
Mao cho lính dùng bánh quy may mắn làm phương tiện liên lạc bí mật giữa các đơn vị kháng chiến.
Ông ta tin rằng chính bánh quy may mắn đã giúp ông ta giành thắng lợi."
Nhưng theo cuốn hồi ký được viết bởi bác sĩ của Mao,
ông ta về sau luôn ám ảnh với bánh quy may mắn.
Nhất là sau nhiều dự đoán chính xác đến lạ kỳ.
"Anh muốn nói, bánh quy may mắn dự đoán chính xác?"
"Vâng.
Mao có một dự báo thế này,
"Khi kim cạn kiệt, thổ sẽ suy yếu."
Dựa theo thuyết Ngũ Hành.
Thổ sinh Kim.
Thuyết Ngũ Hành là phương thức uyên thâm được người Trung Quốc dùng dự đoán tương lai.
Từ khía cạnh này,
Mao đã dùng một phương thức ông ta không thật sự hiểu."
Theo anh Jing,
Mao nghĩ lời tiên đoán trên ám chỉ trừ khi ông ta tăng sản lượng thép
thì "thổ," hay Trung Quốc, sẽ suy yếu và dễ bị ngoại xâm.
Nên trong Đại Nhảy Vọt,
ông ta cho toàn dân tập trung sản xuất thép.
Thậm chí ở nông thôn, toàn bộ rừng cây bị san bằng để làm nơi nung thép.
Nhưng...điều đó thật vô ích.
Họ không đạt được nhiệt độ đủ cao nên thép bị dòn và không dùng được.
Đây là một trong những nguyên do dẫn khởi Nạn Đói Khủng Khiếp.
"'Khi kim cạn kiệt, thổ sẽ suy yếu.'
30 triệu người đói đến chết.
Thổ còn tương quan với bao tử."
"Whoooaaaaaa".
"Còn nhiều dự đoán khác nữa.
Lý do Mao không để Chu Ân Lai được điều trị ung thư
là vì có một chiếc bánh quy may mắn đoán rằng nếu Mao chết trước,
Chu sẽ giành hết di sản của Mao."
"Và giờ ảnh của Chu sẽ được treo ở Quảng trường Thiên An Môn.
Wow, tôi rất ấn tượng với lịch sử món bánh.
Không biết là
tôi có thể xin anh một chiếc bánh được không nhỉ?"
"Biết trước tương lai cũng nặng gánh như món quà nó mang lại."
"Tôi sẽ thử."
"Anh sẽ sở hữu chương trình đứng đầu trên Youtube."
Ồ wow!
Ồ. Khoan vẫn còn
'Hãy ghé kênh Learn Chinese Now để biết nghĩa thật.'"
Cảm ơn các bạn đã theo dõi chương trình.
Bạn thích điều gì nhất về bánh quy may mắn?
Nếu bạn bình luận bên dưới--
đừng tiết lộ nhé.
Một lần nữa tôi là Chris Chappel. Hẹn gặp lại.
Được rồi, câu chuyện thật của tập này là
đây là bạn tôi, Ben Hedges, từ kênh Learn Chinese Now.
Yu ren jie
tức là Cá Tháng 4 trong tiếng Hoa!
Ví dụ khi một học sinh tiểu học
nói với thầy mình rằng thầy hiệu trưởng muốn gặp thầy,
thầy giáo đến văn phòng hiệu trưởng và biết mình bị lừa...
Yu ren Jie
Tôi là cậu học sinh đó đấy.
Hay khi kênh BBC nói mì spaghetti mọc từ trên cây...
Hai tuần cuối tháng 3
quả là thời gian căng thẳng đối với nông dân trồng spaghetti.
Sau khi thu hoạch,
spaghetti được phơi khô dưới ánh mặt trời ấm áp vùng Al-pơ.
Vâng, Yu ren jie.
Hoặc lúc bạn xem video nói bánh quy may mắn "truyền thống" Trung Hoa
bị ĐCSTQ đàn áp nhưng lại được bảo tồn ở Mỹ.
Thì hẳn đó là
yu ren jie
Xin lỗi làm bạn vỡ mộng. Bạn thật sự tin thế đúng không?
Nhưng Chris, ĐCSTQ đã đàn áp rất nhiều thứ.
Ý tôi là đồ ăn Hoa ở Mỹ dùng rất nhiều súp lơ xanh.
Đó chắc chắn là một trong những nét ẩm thực đã bị đàn áp trong Cách Mạng Văn Hóa đúng không?
Giá mà ĐCSTQ trừ bỏ món súp lơ xanh nhỉ.
Đây là ác mộng của món Gà Rán trứ danh Tướng Tsao.
Mà thôi, nếu bạn ưa sự dí dỏm và muốn học các từ tiếng Hoa hay ho
bấm vào đây ghé thăm kênh của Ben nhé.
Learn Chinese Now
nơi bạn có thể, bạn biết đấy
học tiếng Trung ngay bây giờ!
Ben đăng tải nhiều video hay mỗi tuần.