Tip:
Highlight text to annotate it
X
Translator: Jenny Nguyen Reviewer: Nam Nguyen Cong
Đây là tin vui cho các gia đình.
50 năm qua đã chứng kiến một cuộc cách mạng
về ý nghĩa của gia đình.
Có gia đình nhiều thế hệ, hay nhận con nuôi,
gia đình nhỏ ở riêng,
và gia đình đã li dị nhưng sống cùng nhà.
Nhưng trên hết, gia đình đang ngày càng vững mạnh hơn.
8 trên 10 người nói rằng gia đình họ có ngày nay
vững mạnh hơn gia đình mà họ đã lớn lên.
Và giờ là tin xấu.
Hầu hết mọi người bị quá tải
trước sự hỗn độn của cuộc sống gia đình.
Mọi cha mẹ mà tôi biết, bao gồm cả tôi,
thấy như mình luôn phải chơi phòng thủ.
Khi mà trẻ con ngừng mọc răng, chúng bắt đầu chống đối.
Khi chúng không cần ta tắm cho nữa,
lại cần giúp giải quyết chuyện rình rập trên mạng hay bị bắt nạt.
Và đây là tin xấu nhất.
Con chúng ta cảm thấy chúng ta không thể kiểm soát cuộc sống.
Ellen Galinsky ở Viện Gia đình và Việc làm
đã hỏi 1.000 trẻ em: "Nếu con có 1 điều ước
về ba mẹ con, thì con sẽ ước điều gì?"
Những bậc phụ huynh đoán rằng bọn trẻ sẽ nói
muốn cha mẹ dành nhiều thời gian với chúng hơn.
Họ đã sai. Điều ước duy nhất của trẻ con là gì?
Là cha mẹ chúng bớt mệt mỏi và căng thẳng.
Làm thế nào để thay đổi khuynh hướng này?
Có thể làm những điều cụ thể để giảm bớt căng thẳng,
làm cho gia đình khắng khít hơn,
và nói chung là chuẩn bị cho con chúng ta bước vào thế giới?
Tôi đã mất vài năm cố tìm câu trả lời cho câu hỏi đó,
đi khắp nơi, gặp nhiều gia đình, gặp các học giả, chuyên gia,
từ các nhà đàm phán hòa bình ưu tú
đến các nhà tài chính của Warren Buffett hay lực lượng Mũ Nồi Xanh.
Tôi đã cố tìm xem những gia đình hạnh phúc đã làm gì
và tôi có thể học được gì từ họ để khiến gia đình tôi hạnh phúc hơn?
Tôi muốn kể về một gia đình tôi đã gặp
và tại sao tôi nghĩ rằng họ đã mách nước cho tôi.
7 giờ chiều Chủ Nhật, ở Hidden Springs, *** Idaho, Mỹ,
6 thành viên nhà Starr ngồi cùng nhau
kể lại điều nổi bật nhất trong tuần của họ - họp mặt gia đình.
Đây là một gia đình Mỹ bình thường,
có những vấn đề như những gia đình Mỹ khác.
David là kỹ sư phần mềm. Eleanor chăm sóc con
4 đứa, tuổi từ 10 đến 15.
Một đứa học thêm toán ở phía bên kia thị trấn.
Một đứa chơi bóng vợt ở rìa thị trấn.
Một đứa bị hội chứng Asperger. Một đứa khác bị Tăng Động Giảm Chú Ý.
Eleanor nói: "Cuộc sống của chúng tôi lộn xộn lắm"
Gia đình Starr làm một bước rất bất ngờ.
Thay vì nhờ sự giúp đỡ từ bạn bè hay người thân,
họ nhờ công ty của David,
vào "phát triển linh hoạt" (agile), chương trình tiên tiến
chỉ mới được lan rộng ra trong các nhà máy Nhật
để khởi động ở thung lũng Silicon.
Trong phương thức Agile, công nhân chia thành nhóm nhỏ,
làm việc trong khoảng thời gian ngắn.
Thay vì cần giám đốc điều hành đưa ra tuyên bố quan trọng,
nhóm có thể tự quản lý.
Bạn sẽ có phản hồi liên tục, được cập nhật hàng ngày.
Bạn sẽ có nhận xét hàng tuần, không ngừng thay đổi.
David nói, khi mang hệ thống này về nhà,
khi họp mặt gia đình, mọi người nói chuyện với nhau nhiều hơn
giảm căng thẳng, và làm ai cũng
hạnh phúc hơn khi là một phần trong gia đình.
Khi áp dụng họp mặt gia đình và những kỹ thuật khác,
vào cuộc sống của 2 con gái sinh đôi 5 tuổi của mình,
vợ chồng tôi thấy những thay đổi lớn lao kể từ khi con gái chúng tôi ra đời.
Những cuộc họp mặt này có tác dụng
dầu chỉ mất 20 phút.
Thế Agile là gì, và tại sao nó có ích
với một thứ có vẻ khác biệt, như gia đình?
Năm 1983, Jeff Sutherlan là chuyên gia công nghệ
tại một công ty tài chính ở New England.
Ông ta đã rất thất vọng về cách thiết kế các phần mềm.
Công ty có mô hình thác nước (waterfall method),
giám đốc điều hành đưa ra yêu cầu rồi dần dần được truyền xuống
cho các người lập trình bên dưới,
không ai tham khảo ý kiến những nhà lập trình này.
83% dự án thất bại.
Chúng quá khuếch trương, hoặc quá lỗi thời
tại thời điểm hoàn thành.
Sutherland muốn tạo một hệ thống
giúp ý tưởng, không chỉ truyền xuống mà còn được truyền lên trên
và có thể được điều chỉnh trong thời gian thực.
Ông ấy đã đọc Harvard Business Review 30 năm
trước khi tình cờ gặp được một bài báo năm 1986:
"Trò chơi phát triển sản phẩm mới được làm mới"
Bài báo nói, tốc độ kinh doanh đang đẩy nhanh
xin lưu ý - đây là vào năm 1986
các công ty thành công rất linh hoạt.
Nổi bật là Toyota và Canon,
có nhóm làm việc linh hoạt, chặt chẽ như một đội bóng bầu dục.
Nghe Sutherland, chúng tôi đọc bài báo,
và thốt lên: "Tìm ra rồi!.
Trong hệ thống của Sutherland, các công ty không làm
các dự án lớn mà phải tốn đến 2 năm
Họ phân nhỏ các phần ra,
không có gì phải làm quá 2 tuần.
Thay vì nói: "Hãy đến kho nguyên liệu,
đem về một điện thoại di động hoặc một trang mạng xã hội"
sẽ nói: "Đến kho nguyên liệu tìm một thành phần
rồi đem về đây, cùng thảo luận, cùng lắp ráp."
Thế sẽ chóng thành công hay thất bại .
Ngày nay, Agile được sử dụng ở hàng trăm quốc gia,
và nó càn quét vào cả các bộ phận quản lý.
Tất nhiên, cũng bắt đầu áp dụng những kỹ thuật này
vào gia đình mỗi người.
Bạn mở blog lên, đọc thấy hướng dẫn sử dụng
Sutherland còn nói, họ có cả
ngày Lễ Tạ ơn Agile,
để một nhóm người chuẩn bị thức ăn,
một nhóm dọn bàn, một nhóm đón khách ở cửa.
Sutherland nói, đó là Lễ tạ ơn hay nhất đến giờ.
Hãy xét một vấn đề mà gia đình đang đối mặt:
một buổi sáng om xòm và xem Agile có thể giúp được gì.
Phần chủ yếu là trách nhiệm giải trình,
cả nhóm sử dụng bộ tản thông tin,
là những tấm bảng lớn ghi trách nhiệm của mỗi người.
Nhà Starr áp dụng điều này,
tạo danh sách kiểm tra mỗi sáng
để mỗi đứa trẻ đánh dấu các công việc nhà đã hoàn thành.
Buổi sáng tôi ghé thăm, Eleanor đi xuống lầu,
rót một cốc cà phê, rồi ngồi trên chiếc ghế dựa
cô ngồi đó,
nhẹ nhàng nói chuyện với từng đứa
khi từng đứa đi xuống lầu,
kiểm tra danh sách, tự ăn bữa sáng,
kiểm tra danh sách lần nữa, để đĩa vào chậu rửa chén,
xem lại danh sách, cho vật nuôi ăn hay làm việc nhà được giao,
kiểm tra lần nữa, thu dọn đồ đạc,
và tự đi ra xe buýt.
Đó là một trong những gia đình vận hành tuyệt vời nhất, tôi từng thấy.
Khi tôi kịch liệt phản đối, nghĩ điều này không hợp với nhà tôi
con chúng tôi cần quá nhiều sự giám sát,
Eleanor nhìn tôi và nói
"Tôi từng nghĩ thế!"
"Tôi nói với David: đừng xen vào bếp núc của em.
Nhưng tôi đã sai".
Tôi quay sang David: "Làm sao áp dụng được?"
Anh ấy nói: "Không thể xem thường sức mạnh của việc này."
Và anh ấy lập một dấu kiểm.
Anh ấy nói: "Ở chỗ làm mê cái dấu này lắm.
trẻ con chắc chắn khoái."
Tuần tôi mang về gia đình danh sách kiểm tra buổi sáng,
tiếng la hét của cha mẹ giảm một nửa. (Cười lớn)
Nhưng khi có những buổi họp mặt gia đình mới thực sự thay đổi.
Vậy, theo mô hình Agile, chúng ta cần 3 câu hỏi:
Tuần này, nhà mình đã làm tốt cái gì?
cái gì đã làm chưa tốt, và đồng ý về phương hướng tuần tới?
Mọi thành viên đều đưa ra ý kiến
rồi chọn ra 2 ý kiến để tập trung vào.
Đột nhiên, con gái chúng tôi đã thốt lên điều tuyệt vời:
Cái gì đã được làm tốt ở tuần này?
Không còn sợ lái xe. Dọn giường ngủ.
Cái gì đã làm không tốt? Tờ bài tập toán,
hay việc chào đón khách ở cửa.
Cũng giống nhiều bậc cha mẹ, lũ trẻ giống tam giác quỷ Bermuda.
Kiểu, suy nghĩ và ý tưởng đi vào, nhưng không trở ra.
Ý tôi là, chúng không nói ra.
Cách này bỗng giúp tiếp cận trực tiếp suy nghĩ sâu thẳm nhất của con.
Nhưng tuyệt nhất là khi chúng tôi
chuyển đến phần chúng ta sẽ làm gì vào tuần kế tiếp?
Bạn biết đó, ý tưởng chủ đạo của Agile là
nhóm tự quản lý bản thân,
áp dụng với phần mềm, và cũng áp dụng tốt với lũ trẻ.
Con chúng tôi yêu thích việc này.
Vì chúng có thể đưa ra tất cả mọiý tưởng.
Ví dụ, tuần này, sẽ đón 5 vị khách ở cửa,
thêm 10 phút đọc sách trước khi đi ngủ.
Nếu đánh ai, sẽ không được ăn tráng miệng trong một tháng.
Thành ra, con chúng tôi thành Stalin nhí.
Chúng tôi phải liên tục kéo chúng lại.
Có một khoảng cách giữa
cung cách của chúng trong cuộc họp và hành vi những ngày còn lại,
nhưng thực ra, chúng tôi thấy không sao.
Chúng tôi thấy như đã đặt những dây cáp ngầm
và vài năm tới, chúng sẽ làm bừng sáng thế giới của con.
3 năm sau đó, con gái tôi đã gần 8 tuổi.
Chúng tôi vẫn tổ chức những buổi họp như thế.
Vợ tôi coi đó là những giây phút làm mẹ quý giá nhất.
Bài học ở đây là gì?
Từ "Agile" được đưa vào từ điển năm 2001
khi Jeff Sutherland và một nhóm thiết kế
họp tại Utad, viết 12 điểm của Tuyên ngôn Agile.
Tôi nghĩ bây giờ là lúc cho Tuyên ngôn Agile về Gia Đình
Tôi đã học hỏi từ nhà Starr và nhiều gia đình khác tôi đã gặp
và đề nghị sẽ có 3 điểm.
Nguyên tắc số 1: Thích nghi mọi lúc.
Khi lên chức ba, bạn biết tôi nhận ra:
Mình sẽ đặt ra luật và bám lấy chúng,
giả định rằng cha mẹ đoán trước được những vấn đề có thế xảy ra.
Nhưng không thể. Điều tuyệt vời của hệ thống Agile
là xây dựng một hệ thống luôn thay đổi
vì thế có thể đối phó với những gì xảy đến trong đời thực.
Như hay nói trên Internet:
Nếu hôm nay làm chính xác điều đã làm 6 tháng trước,
thì bạn đã làm sai.
Các bậc cha mẹ có thể học nhiều từ điều đó.
Nhưng với tôi, "Thích nghi mọi lúc" còn sâu sắc hơn thế.
Phải tách cha mẹ thoát ra khỏi sự bó buộc rằng,
ý tưởng duy nhất áp dụng ở nhà
đến từ tham vấn tâm lý hay các ông thầy,
hoặc chuyên gia tư vấn gia đình.
Sự thật là, tư tưởng của họ đã cũ rích,
trong khi những thế giới khác có đầy ý tưởng mới
khiến các đội, nhóm làm việc hiệu quả.
Xin đưa vài ví dụ.
Bắt đầu với vấn đến lớn nhất: Bữa tối gia đình
Ai cũng biết rằng có một bữa tối gia đình
là tốt cho bọn trẻ.
Nhưng nhiều khi ta không làm được.
1 bếp trưởng nổi tiếng ở New Orleans nói,
"Không sao, chỉ cần chuyển giờ cơm tối.
Tôi không ở nhà, không thể làm bữa tối,
thì ăn sáng cùng nhau, gặp mặt lúc ăn nhẹ trước khi đi ngủ.
Và khiến bữa cơm Chủ Nhật ý nghĩa hơn".
Những khảo sát gần đây đã ủng hộ anh ta.
Chỉ cần 10 phút thật sự hiệu quả
trong bất kỳ bữa ăn gia đình nào.
Phần còn lại là: "Bỏ khủyu tay khỏi bàn đi con!", "Đưa chai tương cà cho bố!"
Có thể lấy 10 phút đó
đặt vào bất cứ lúc nào trong ngày và nó sẽ có cùng tác dụng,
Chuyển giờ cơm tối, đó là sự thích nghi.
Một nhà tâm lý học môi trường nói với tôi,
"Ngồi trên một chiếc ghế cứng có mặt ghế cứng,
bạn cũng cứng nhắc hơn.
Ngồi trên một chiếc ghế có nệm lót, bạn cũng cởi mở hơn".
Cô ấy bảo tôi, "Khi phạt lũ trẻ,
hãy ngồi trên một chiếc ghế thẳng có nệm lót,
cuộc nói chuyện sẽ tốt hơn".
Vợ chồng tôi đã chuyển chỗ ngồi trong những cuộc nói chuyện căng thẳng
vì tôi thường ngồi phía trên, ở vị trí quyền lực.
Vì thế, thay đổi chỗ ngồi, đó là sự thích nghi.
Vấn đề là, vô vàn ý tưởng mới ở thế giới bên ngoài,
nhưng phải gắn kết chúng với cha mẹ.
Và đó là nguyên tắc số 1: Thích nghi mọi lúc.
Hãy thoải mái, cởi mở, để những ý tưởng hay nhất chiến thắng.
Nguyên tắc số 2: Trao quyền cho bọn trẻ.
Bản năng cha mẹ là ra lệnh cho lũ trẻ.
Thế dễ hơn, và thú thật, chúng ta thường làm đúng.
Cũng có lý khi nhiều hệ thống
ở mô hình thác nước hơn gia đình.
Nhưng bài học lớn nhất ta học được
là đảo chiều thác nước càng nhiều càng tốt.
Tranh thủ sự tự giáo dục của bọn trẻ.
Mới hôm qua, khi họp gia đình,
chúng tôi đưa ý kiến về việc phản ứng thái quá.
Thế rồi rút ra: "Được rồi, giờ ta sẽ có thưởng có phạt, được không?"
Một đứa con gái của tôi đề đạt 1 tuần được có 5 phút phản ứng thái quá.
Và chúng tôi khá đồng thuận.
Nhưng sau đó, chị con bé bắt đầu.
Con bé nói, "Thế là con có 1 lần phản ứng mạnh suốt 5 phút
hay là 10 lần mỗi lần 30 giây phản ứng thái quá?"
Con thấy thế được đấy Bao lần cũng được.
Ba mẹ cũng phạt nữa chứ?
Nhiều nhất là 15 phút phản ứng thái quá,
Cứ mắc quá 1 phút chúng con phải chống đẩy 1 lần.
Bạn thấy đó, rất hữu hiệu. Và hệ thống này không hiền đâu!
Quyền lực của cha mẹ vẫn còn tồn tại.
Tuy nhiên, chúng ta tập cho bọn trẻ độc lập,
đó là mục tiêu cuối cùng của chúng ta.
Tối nay, khi tôi rời nhà đến đây,
một đứa con gái của tôi bắt đầu la hét.
đứa kia nói: "Phản ứng thái quá! Phản ứng thái quá"
và bắt đầu đếm, trong 10 giây, đứa kia im luôn.
Với tôi, đó là giấy chứng nhận phép lạ của Agile.
(Cười lớn) (Vỗ tay)
Các nghiên cứu cũng chứng minh cho điều này.
Những đứa trẻ tự đặt ra mục tiêu, lên kế hoạch hàng tuần,
tự đánh giá việc làm của mình sẽ phát triển vỏ não trước,
và kiểm soát cuộc sống tốt hơn.
Vấn đề là, phải để các con thành công theo cách riêng của chúng,
và phải, thỉnh thoảng, thất bại theo cách của chúng.
Chủ ngân hàng của Warren Buffett,
trách tôi vì không để bọn trẻ
mắc sai lầm với tiền tiêu vặt.
Tôi nói, "Thế lỡ chúng nó đâm đầu xuống hố thì sao?"
Ông ấy nói, "Thà đâm đầu xuống hố
với 6 đô-la tiền tiêu vặt còn hơn với 60.000 đô-la tiền lương 1 năm
hay 6 triệu đô-la tiền thừa kế".
Vì vậy, mấu chốt là hãy trao quyền cho bọn trẻ.
Nguyên tắc số 3: Kể câu chuyện của bạn.
Thích nghi thì tốt, nhưng cũng cần một nền tảng.
Jim Collins, tác giả "Good to Great",
bảo tôi rằng thành công của các tổ chức dưới dạng gì
cũng có 2 điểm giống nhau:
giữ gìn cái cốt lõi, và kích thích sự tiến bộ,
Agileì rất tốt cho việc kích thích tiến bộ,
nhưng tôi thường được nhắc, cần phải giữ gìn cái cốt lõi.
Thế bạn làm nó bằng cách nào?
Collins đã huấn luyện chúng tôi
làm theo các doanh nghiệp, đó là xác định sứ mệnh của mình
và xác định giá trị cốt lõi của mình.
Vì thế ông ấy giúp chúng tôi lập tuyên bố sứ mệnh của gia đình.
Theo mô hình hội nghị doanh nghiệp, gia đình đã
hội nghị tại gia.
Tôi đã làm bỏng ngô. Tôi đã làm cháy một túi nên phải làm thêm.
Vợ tôi mua một bảng lật (flip chart)
Buổi chuyện trò thú vị về: Điều gì quan trọng với mình?
Nên phát huy những giá trị nào?
Chúng tôi kết thúc với 10 tuyên bố.
Chúng tôi là du hành chứ không du lịch.
Không thích lưỡng lự mà ưa giải pháp.
Một lần nữa, nghiên cứu chỉ ra rằng cha mẹ nên bớt thời gian
lo lắng về việc cái sai của mình
mà nên dành nhiều thời gian tập trung vào cái đúng,
bớt lo lắng về những ngày buồn bã để xây dựng những ngày tươi đẹp.
Tuyên bố sứ mệnh gia đình là một cách hay để xác định
điều ta làm đúng.
Vài tuần sau, có điện thoại từ trường.
Một đứa nhà tôi dính đến 1 vụ gây gổ.
Chúng tôi bỗng lo lắng kiểu, con mình xấu tính ư?
Không biết phải làm sao,
chúng tôi cháu vào phòng tôi.
Sứ mệnh gia đình treo trên tường,
và vợ tôi nói: "Thế mọi thứ trên đó đều được áp dụng sao?"
Nhìn xuống dưới danh sách, cô ấy đọc
"Mang mọi người lại với nhau?"
Đột nhiên chúng tôi có cách để bắt đầu câu chuyện.
Cách tốt để kể câu chuyện của bạn
là kể với bọn trẻ chúng đến từ đâu.
Các nhà nghiên cứu tại đại học Emory đã hỏi trẻ:
"Em biết những gì?"
Em biết ông bà sinh ra ở đâu không?
Em biết ba mẹ học trung học ở đâu không?
Em biết ai trong gia đình
đã gặp hoàn cảnh khó khăn, bệnh tật, và họ đã vượt qua không?
Những đứa trẻ có điểm số cao trên thang điểm này
tự tin nhất và có ý thức tốt hơn trong việc kiểm soát cuộc sống.
Bài kiểm tra "Em có biết" là chỉ tố dự báo lớn nhất
về sức khỏe tinh thần và hạnh phúc.
Tác giả nghiên cứu này nói với tôi:
những đứa trẻ có ý thức rằng mình là một phần của câu chuyện lớn hơn
sẽ tự tin hơn.
Vậy nên nguyên tắc số 3 của tôi là: kể câu chuyện của bạn.
Hãy dành thời gian kể về những giây phút tốt đẹp của gia đình,
và làm cách nào bạn đã vượt qua những lúc khó khăn.
Nếu bạn kể cho các con câu chuyện vui này.
bạn đã cho chúng công cụ để làm chúng hạnh phúc hơn.
Tôi là chỉ là 1 cậu bé khi lần đầu đọc "Anna Karenina'
và câu mở đầu nổi tiếng:
"Tất cả những gia đình hạnh phúc đều giống nhau.
Mỗi gia đình không hạnh phúc đều không hạnh phúc theo cách của mình"
Khi lần đầu đọc nó, tôi đã nghĩ "Câu này thật ngớ ngẩn.
Tất nhiên là những gia đình hạnh phúc cũng đâu giống nhau."
Nhưng khi tôi bắt đầu dự án này.
tôi bắt đầu nghĩ lại.
Những hiểu biết gần đây cho phép chúng ta, lần đầu tiên,
xác định các phiến đá
xây nên một gia đình hạnh phúc.
Hôm nay tôi mới nhắc đến 3 điều:
Thích nghi mọi lúc, trao quyền cho trẻ, và kể câu chuyện của bạn.
Liệu rằng, sau này, có thể nói Tolstoy đã đúng?
Câu trả lời, tôi tin, là có.
Khi Leo Tolstoy 5 tuổi,
anh trai Nikilay đến chỗ ông,
và nói rằng anh ấy đã khắc bí quyết để cả vụ trụ hạnh phúc
trên một cây gậy màu xanh mà anh ấy đã giấu đi
trong một khe núi thuộc tài sản của gia đình ở Nga.
Nếu tìm được cây gậy đó, tất cả nhân loại sẽ được hạnh phúc.
Tolstoy đã sống, ám ảnh về cây gậy đó, nhưng không bao giờ tìm ra nó.
Sự thật là, ông ấy đã yêu cầu được chôn ở khe núi ông nghĩ đang giấu cây gậy.
Ngày này, ông ấy vẫn nằm đó, dưới một nắm cỏ xanh.
Câu chuyện đó đã ám ảnh tôi
và bài học cuối cùng tôi học được là:
Hạnh phúc không phải là thứ chúng ta tìm kiếm,
mà là thứ chúng ta tạo ra.
Đa số khi nhìn vào những tổ chức hoạt động tốt,
đều cùng rút ra kết luận giống nhau.
Sự lớn lao không phụ thuộc vào ngoại cảnh.
mà vào lựa chọn.
Bạn không cần một kế hoạch lớn. Bạn không cần một thác nước.
Bạn chỉ cần bước từng bước nhỏ,
tích lũy những chiến thắng nhỏ,
vươn tay hướng tới cây gậy xanh đó.
Và cuối cùng, đây có lẽ là bài học lớn nhất.
Bí mật của một gia đình hạnh phúc là gì? Nỗ lực.
(Vỗ tay)