Tip:
Highlight text to annotate it
X
Translator: Nam Nguyen Cong Reviewer: Nhu PHAM
Là một người học về nghịch cảnh
qua năm tháng, tôi bị bất ngờ
bởi cái cách mà một số người
tiếp thêm sức mạnh
từ những thử thách lớn lao mà họ phải đương đầu,
và tôi có biết châm ngôn
liên quan tới việc tìm kiếm ý nghĩa.
Trong một thời kỳ dài,
tôi nghĩ ý nghĩa phải nằm đâu đó ngoài kia,
một sự thật đang chờ được tìm ra.
Nhưng lần hồi, tôi cảm thấy rằng
sự thật thì không liên quan.
Chúng ta gọi đó là tìm kiếm ý nghĩa,
nhưng tôi nghĩ nên gọi đó là tôi luyện ý nghĩa.
Cuốn sách gần nhất của tôi nói về thế nào
các gia đình xử lý những thách thức khác nhau
hay những đứa con bất bình thường,
một bà mẹ có hai con
bị nhiều khuyết tật nặng,
đã nói với tôi: "Người ta hay nói
những câu như,
"Chúa không bắt ta chịu đựng quá khả năng mình"
nhưng con cái của chúng tôi
không được mặc định là món quà cho cha mẹ.
Chúng nó là quà vì đó là cái chúng tôi đã lựa chọn."
Chúng ta ra những quyết định như thế suốt cuộc đời mình.
Hồi tôi học lớp hai,
Bobby Finkle có một bữa tiệc sinh nhật
và mời tất cả các bạn trong lớp, trừ tôi.
Mẹ tôi cho là có một sự nhầm lẫn nào đó,
và gọi bà Finkle,
bà ta trả lời rằng Bobby không ưa gì tôi
và không muốn tôi đến dự tiệc của cậu ấy.
Hôm đó, mẹ đưa tôi đến sở thú
và đi ăn kem sôcôla.
Hồi học lớp bảy,
một đứa nhóc đi cùng xe buýt với tôi
đã gán cho tôi cái tên "Percy"
như để châm chọc bộ dạng của tôi
và đôi khi, nó và đồng bọn
cứ hò reo câu đó để trêu chọc tôi
suốt quãng thời gian trên xe buýt
45 phút đi, 45 phút về,
"Percy! Percy! Percy! Percy!"
Khi tôi học lớp 8,
giáo viên khoa học dạy chúng tôi
rằng tất cả những người đồng tính nam
bị bệnh phân tự rò ra
vì bị đau cơ vòng hậu môn.
Tôi tốt nghiệp phổ thông
mà chưa hề ngồi ở phòng ăn bao giờ,
nếu ngồi với con gái
thế nào tôi cũng bị cười,
ngồi với con trai
thế nào cũng lại bị cười vì tôi
là đứa con trai đáng lẽ phải ngồi với con gái.
Tôi đi qua tuổi thơ ấy,
vừa chịu đựng vừa lẩn tránh.
Điều mà hồi đó tôi không biết,
nhưng giờ thì biết,
là lẩn tránh và chịu đựng
có thể là cửa ngõ cho việc tôi luyện ý nghĩa.
Sau khi đã tôi luyện,
ta cần tìm cho ý nghĩa ấy
một danh tính mới.
Lấy cái đau đớn kia và biến nó
thành một phần con người ta,
gấp khúc những sự kiện tồi tệ nhất đời
thành một câu chuyện về chiến thắng,
trở thành một cá thể tốt hơn
khi đối mặt với những điều gây tổn thương.
Một bà mẹ khác mà tôi phỏng vấn
trong quá trình viết cuốn sách của mình
đã bị hiếp dâm từ hồi thiếu niên,
và có con từ sau vụ hiếp dâm đó,
vụ hiếp dâm đã phá huỷ những hoạch định sự nghiệp
và làm hư hại những mối quan hệ tình cảm của bà ấy.
Nhưng khi tôi gặp bà, bà đã 50 tuổi,
tôi hỏi,
"Chị có hay nghĩ về kẻ đã hiếp dâm mình không?"
Bà ấy trả lời: "Tôi đã từng nghĩ đến hắn ta trong giận dữ,
nhưng giờ chỉ là thương hại."
Tôi nghĩ thương hại theo bà vì lão kia
quá mọi rợ đến nỗi phải làm điều tệ hại thế kia.
Tôi hỏi: "Thương hại à?"
Và bà ta trả lời: "Vâng,
vì gã kia có một đứa con gái đẹp
và hai đứa cháu ngoại đẹp
và gã không biết điều đó, trong khi tôi thì biết.
Thành thử, tôi là người may mắn."
Một vài khó khăn là những thứ mà ta sinh ra đã có:
giới tính, bản năng giới tính, chủng tộc, những khuyết tật.
Và có những khó khăn xảy đến khi ta sống:
là tù chính trị, nạn nhân của hiếp dâm,
là người sống sót qua cơn bão Katrina.
Danh tính liên quan tới việc bước vào một cộng đồng
để lấy sức mạnh từ cộng đồng ấy,
và tiếp sức ngược trở lại.
Nó liên quan tới việc thay thế chữ "nhưng" bằng chữ "và" --
không phải là "Tôi ở đây nhưng tôi bị ung thư."
mà là: "Tôi bị ung thư và tôi ở đây."
Khi ta xấu hổ,
ta không thể kể những câu chuyện của mình,
và những câu chuyện chính là nền tảng của danh tính.
Luyện nên ý nghĩa, xây dựng danh tính,
Luyện nên ý nghĩa và xây dựng danh tính.
Đó đã trở thành câu thần chú của tôi.
Tôi luyện ý nghĩa là thay đổi bản thân.
Xây dựng danh tính là thay đổi thế giới.
Chúng ta, những kẻ có những danh tính bị bêu rếu
ngày ngày đối mặt với câu hỏi:
ta nhẫn nhịn xã hội đến nhường nào
bằng cách kiềm chế bản thân
và phá vỡ những giới hạn
của những gì cấu thành một cuộc sống đúng đắn?
Tôi luyện ý nghĩa và xây dựng danh tính
không khiến cái sai lạc trở nên đúng đắn.
Nó chỉ giúp những gì đã sai lạc trở nên quý giá.
Tháng một năm nay,
tôi đi Myanmar phỏng vấn các tù chính trị,
và tôi ngạc nhiên khi thấy họ không cay đắng
như mình tưởng.
Phần lớn họ đã cố ý
phạm những tội khiến họ phải vào tù,
họ bước vào tù với tư thế ngẩng cao đầu,
và ra ngoài, nhiều năm sau đó
với đầu ngẩng cao.
Tiến sĩ Ma Thida, người đi đầu trong đấu tranh nhân quyền
người đã suýt chết trong khám
và đã trải qua nhiều năm bị biệt giam,
nói rằng bà rất biết ơn những viên cai ngục
vì thời gian mà bà đã có để suy ngẫm,
vì sự khôn ngoan mà bà nhận được,
vì cơ hội đào luyện những kỹ năng thiền của mình.
Bà đã tìm kiếm ý nghĩa
và biến cơn gian truân thành một phần danh tính cốt yếu.
Nếu những người tôi gặp
không cay đắng về chuyện ở tù
như tôi đã nghĩ,
thì họ lại cũng không sung sướng về cuộc chấn hưng
ở đất nước mình
như tôi đã nghĩ trước đó.
Ma Thida nói,
"Người Miên chúng tôi nổi tiếng về
sự độ lượng khi chịu đựng áp lực,
nhưng chúng tôi cũng có sự sầu thảm dưới ánh hào quang,"
bà nói: "Và những thay đổi
đã diễn ra không xóa đi
những vấn đề vẫn còn đang tiếp diễn
trong xã hội
mà chúng tôi nhìn thấy rất rõ ràng
khi còn ở trong tù."
Tôi hiểu ý bà,
sự bàn giao chính quyền chỉ mang lại một chút nhân văn,
trong khi người ta cần nó được vẹn toàn,
lượm vụn bánh mì
không giống như ngồi ăn trên bàn,
điều này có nghĩa là bạn có thể tôi luyện ý nghĩa
và xây dựng danh tính mà vẫn nổi cơn thịnh nộ.
Tôi chưa từng bị hãm hiếp,
và chưa bao giờ trải qua điều gì tương tự
với nhà tù Miến Điện,
nhưng là một người Mỹ đồng tính,
tôi đã nếm mùi định kiến thậm chí sự thù ghét,
và tôi đã luyện nên ý nghĩa và xây dựng danh tính,
một chuyển biến mà tôi đã học được từ những người
đã kinh qua nỗi cô đơn
tồi tệ hơn bất kì nỗi cô đơn nào mà tôi biết.
Thời niên thiếu,
tôi đã cố hết sức để trở nên một giai thẳng.
Tôi đăng ký vào một chương trình
gọi là liệu pháp tình dục thay thế,
trong liệu pháp đó, những người mà tôi được khuyến khích gọi là bác sĩ
kê cho tôi những thứ mà tôi được khuyến khích gọi là bài tập
với người phụ nữ mà tôi được khuyến khích gọi là người thay thế,
họ không hẳn là gái bán hoa
nhưng chính xác cũng chả à cái gì khác.
(Cười)
Người mà tôi đặc biệt yêu thích,
một phụ nữ tóc vàng đến từ miền Nam,
đã lần hồi thú nhận với tôi
chị là người có chứng loạn dâm với xác chết
và đã đến nhận việc này sau khi gặp rắc rối
tại nhà xác.
(Cười)
Những trải nghiệm này dần dà cho phép tôi có được
một vài mối quan hệ thể xác vui vẻ với đàn bà,
tôi biết ơn về điều đó,
nhưng tôi tranh chiến với bản thân,
và đào những vết thương tinh thần tồi tệ cho chính mình.
Chúng ta không tìm đến những kinh nghiệm đau đớn
khiến cho danh tính của mình bị đốn hạ,
mà tìm lấy danh tính của mình
sau những kinh nghiệm đau đớn.
Chúng ta không thể chịu đau đớn một cách vô ích,
nhưng chịu đựng chúng
nếu tin rằng chúng xảy ra là có mục đích.
Ấn tượng mà sự dễ dàng để lại cho chúng ta
không mạnh mẽ bằng sự tranh chiến.
Chúng ta có thể là chính mình dù không có niềm vui,
nhưng không thể nếu không có những bất hạnh
lôi ta vào cuộc tìm kiếm ý nghĩa.
"Thế nên tôi tận hưởng sự yếu đuối,"
Sứ đồ Phao-lô viết trong sách Cô-rinh-tô Thứ Nhì,
"vì khi tôi yếu đuối, ấy là lúc tôi mạnh mẽ."
Năm 1988, tôi đến Moscow
để phỏng vấn những họa sĩ hoạt động ngầm ở Liên Xô
và đồ rằng tác phẩm của họ
sẽ mang màu sắc chính trị chống đối.
Nhưng sự cấp tiến trong tác phẩm của họ
thực chất nằm ở việc đưa nhân tính trở lại xã hội
đang tự mình hủy diệt nhân tính,
như xã hội Nga hiện nay, về nhiều mặt,
đang tái diễn nó.
Một nghệ sĩ đã nói với tôi:
"Chúng tôi đang đào luyện để trở thành, không phải nghệ sĩ, mà là thiên sứ."
Năm 1991, tôi trở lại thăm các nghệ sĩ
mà tôi đã viết về,
và đã ở cùng với họ trong cuộc nổi dậy
chấm dứt liên *** Xô Viết,
và họ là những người đầu sỏ
chống lại cuộc nổi dậy đó.
Ngày thứ ba của cuộc nổi dậy,
một trong số họ gợi ý đi quảng trường Smolenskaya.
Chúng tôi tới đó,
và ngồi trước một chướng ngại vật,
một lúc sau,
một đoàn tăng chạy đến,
và người lính trên chiếc xe tăng đi đầu nói:
"Chúng tôi nhận mệnh lệnh
phải hủy diệt chướng ngại vật này.
Nếu các anh tránh đường,
chúng tôi sẽ không làm các anh bị thương,
nếu không, chúng tôi sẽ không có
lựa chọn nào ngoài việc ủi các anh."
Những nghệ sĩ đi cùng tôi nói:
"Cho chúng tôi một phút thôi.
Xin cho một phút thôi để giải thích tại sao chúng tôi ở đây."
Người lính khoanh tay lại,
và người nghệ sĩ bắt đầu một bản tán tụng dân chủ kiểu Jefferson
mà chúng ta, những người sống trong
một nền dân chủ kiểu Jefferson,
cũng cảm thấy khó để xướng lên.
Họ thao thao bất tuyệt,
và người lính quan sát,
sau khi họ nói xong
anh ta còn ngồi đó một phút
nhìn lũ chúng tôi ướt như chuột lột,
anh nói: "Cái các anh vừa nói là đúng,
và chúng ta cần tôn trọn ý nguyện của nhân dân.
Nếu các anh dọn đủ chỗ để bọn tôi quay đầu,
chúng tôi sẽ quay đầu lại."
Và họ đã làm vậy đấy.
Đôi khi, tôi luyện ý nghĩa
cho ta từ vựng cần thiết
để đấu tranh cho tự do tuyệt đối của mình.
Nước Nga khiến tôi tỉnh thức về ý niệm nước chanh cho rằng
áp bức tạo ra sức mạnh chống lại chính nó,
và tôi đã lần hồi hiểu đó là nền tảng
của danh tính.
Danh tính đã cứu tôi khỏi sự buồn thảm.
Cuộc vận động vì quyền đồng tính đã ấn định
một thế giới mà ở đó, lầm lạc của tôi là chiến thắng.
Chính trị danh tính luôn vận hành ở hai mặt trận:
trao tự hào cho những người có hoàn cảnh hoặc tính chất
đặc biệt nào đó,
và khiến cho thế giới bên ngoài
đối xử với những con người ấy dịu dàng hơn, tốt bụng hơn.
Đây là hai công cuộc riêng,
nhưng tiến trình trong mỗi phạm trù
ảnh hưởng lẫn nhau.
Chính trị danh tính có thể mang tính tự mãn.
Người ta tán dương sự khác biệt bởi đó là khác biệt của họ.
Người ta thu hẹp thế giới và hoạt động
trong những nhóm riêng lẻ mà không thông cảm cho nhau.
Nhưng khi được hiểu đúng
và thực hiện một cách khôn ngoan,
chính trị danh tính mở rộng đến ý niệm
của chúng ta về việc làm người.
Danh tính tự nó
không nên là một mẫu mã chảnh chọe
hay một huy chương vàng
mà là một cuộc cách mạng.
Tôi sẽ sống một đời sống dễ dàng hơn nếu là giai thẳng,
nhưng tôi sẽ không được là chính tôi,
và giờ tôi thích là chính mình
hơn là một người khác,
một người mà, thành thực mà nói,
tôi không có lựa chọn để trở thành
hay khả năng để tượng tượng ra một cách đầy đủ.
Nếu xua đi những con rồng,
ta cũng xua đi những vị anh hùng,
và chúng ta ràng buộc
cuộc đời mình vào dòng dõi anh hùng.
Tôi đã đôi lần tự hỏi
liệu tôi đã có thể dừng ghét phần đó của mình
nếu không có ngày hội đa sắc của người đồng tính,
được thể hiện qua bài diễn văn này.
Tôi từng nghĩ mình sẽ là người trưởng thành
khi biết làm người đồng tính mà không to tiếng,
nhưng sự gớm ghiếc bản thân từ thời kỳ kia đã để lại khoảng trống,
và cần sự hoan hỉ để đổ đầy tràn khoảng trống ấy,
kể cả khi tôi đã trả xong món nợ u sầu,
ngoài kia vẫn còn một thế giới kỳ thị người đồng tính
cần hàng thập kỷ nữa để giải quyết.
Một ngày kia, đồng tính nam sẽ là một hiện thực đơn giản,
thoát khỏi những bêu rếu,
nhưng giờ thì chưa phải.
Một bạn của tôi, người cho rằng sự cao ngạo
của người đồng tính đang đi quá trớn,
một lần nọ đã đề xuất tổ chức
Tuần Đồng tính Khiêm tốn
(Cười) (Vỗ tay)
Ý tưởng tuyệt vời,
nhưng chưa đến lúc thực hiện.
(Cười)
Và sự trung hòa, cái dường như ở giũa
tuyệt vọng và hoan hỉ,
là nước đi cuối cùng.
Tại 29 *** ở Mỹ,
tôi có thể bị đuổi việc hay từ chối đăng ký nhà ở
vì là người đồng tính.
Ở Nga, luật chống tuyên truyền
đã dẫn đến việc người ta bị đánh đập trên đường.
Hai mươi bảy nước châu Phi
đã thông qua đạo luật cấm giao hợp hậu môn,
và ở Nigeria, người đồng tính nam
có thể bị ném đá đến chết,
và việc xét xử không tòa án đã trở nên phổ biến.
Ở Saudi Arabia, hai người đàn ông
bị bắt quả tang đang làm chuyện đồi bại,
đã bị quất 7000 roi mỗi người,
và bị khuyết tật vĩnh viễn.
Vậy làm thế có thể luyện nên ý nghĩa
và xây dựng danh tính được cơ chứ ?
Quyền đồng tính không phải là quyền hôn phối,
và với hàng triệu người đang ở những nơi không ai chấp nhận
mà không có nguồn giúp đỡ nào,
phẩm giá vẫn còn là điều lờ mờ, khó hiểu.
Tôi may mắn đã tôi luyện được ý nghĩa
và xây dựng danh tính của mình.
Nhưng đó vẫn là một đặc ân hiếm hoi,
và người đồng tính xứng đáng có được công lý chung
hơn là những mảnh vụn của công lý.
Dầu vậy, mỗi bước tiến về phía trước
vẫn là điều tốt đẹp.
Năm 2007, sau sáu năm quen biết,
chồng tôi và tôi quyết định
kết hôn.
Gặp được John là sự khám phá
một niềm vui lớn lao
và cũng là sự xóa bỏ của một niềm không vui lớn,
đôi khi, tôi suy nghĩ nhiều
về sự biến mất của nỗi đau ấy
đến nỗi quên luôn cả niềm vui,
vốn lúc đầu là phần không đáng kể lắm.
Cưới là cách để tuyên bố tình yêu của chúng ta
hiện diện chứ không khuất mặt.
Hôn nhân đã đưa chúng tôi đến con cái,
có nghĩa là có những ý nghĩa mới
và những danh tính mới, cho chúng tôi, cho các cháu.
Tôi muốn các con vui,
Và tôi thương đến thắt ruột khi các cháu buồn.
Là một ông bố đồng tính, tôi có thể dạy các cháu
sở hữu những gì bị coi là sai lạc trong cuộc sống,
nhưng tôi tin nếu mình thàng công
trong việc che chở các con khỏi nghịch cảnh,
tôi sẽ thất bại trong việc làm cha.
Một học giả Phật giáo đã giải thích cho tôi
rằng người phương Tây thường suy nghĩ sai lầm
rằng niết bàn là cái
xảy đến khi thù nghịch đã ở lại sau lưng
và ta chỉ việc chờ đón khoái lạc.
Đó không phải là niết bàn,
bởi khoái lạc trong hiện tại
sẽ luôn bị lu mờ bởi niềm vui trong quá khứ.
Niết bàn, ông nói, là cái mà ta đạt đến
khi chỉ còn khoái lạc để mong chờ
và tìm những hạt giống của niềm vui
trong cái trông giống như nỗi buồn.
Đôi khi tôi tự hỏi
liệu mình có thể tìm được sự mãn nguyện ấy
trong hôn nhân và con cái
nếu những thứ ấy có lẽ đã đến
một cách dễ dàng hơn, nếu tôi là giai thẳng hay còn trai trẻ,
ở bất cứ trường hợp nào, điều trên sẽ là dễ thực hiện hơn.
Có lẽ tôi có thể.
Có lẽ những tưởng tượng phức tạp mà tôi có
có thể đã được áp dụng vào những lĩnh vực khác.
Nhưng nếu việc tìm kiếm ý nghĩa
quan trọng hơn việc tìm ra ý nghĩa,
thì câu hỏi không phải là liệu tôi đã có thể vui hơn
vì bị bắt nạt,
mà là, liệu việc gán ý nghĩa
cho những trải nghiệm đó
có khiến tôi trở thành một người cha tốt hơn.
Tôi thường tìm thấy khoái lạc trong những niềm vui tầm thường,
vì tôi không coi những niềm vui ấy
là tầm thường với mình.
Tôi biết nhiều người dị tính
có hôn nhân và gia đình hạnh phúc như tôi,
nhưng hôn nhân đồng tính là một thứ hết sức mới mẻ
và những gia đình đồng tính quá đỗi mới lạ,
và tôi tìm thấy ý nghĩa trong sự ngạc nhiên đó.
Tôi mừng sinh nhật tuổi 50 hồi tháng Mười,
gia đình tôi chức một bữa tiệc cho tôi,
và giữa buổi tiệc,
con trai tôi nói với chồng tôi
rằng nó muốn phát biểu một bài,
và John nói:
"George, con không được đọc diễn văn. Con mới có bốn tuổi."
(Cười)
"Chỉ ông, bác David và bố
mới đọc diễn văn tối nay thôi."
Nhưng George năn nỉ,
và cuối cùng, John đưa nó lên micro,
George nói dõng dạc:
"Thưa quý ông, quý bà,
làm ơn chú ý lắng nghe."
Mọi người ngạc nhiên quay ra.
George phát biểu:
"Cháu rất vui vì hôm nay là sinh nhật bố.
Cháu vui vì tất cả được ăn bánh.
Và bố ạ, nếu bố còn nhỏ,
con sẽ là bạn của bố."
Và tôi nghĩ - Cảm ơn con.
Tôi nghĩ tôi mắc nợ
cả Bobby Finkle,
vì tất cả những trải nghiệm trước đó
đã mang đến cho tôi giờ khắc này,
và cuối cùng tôi biết ơn vô điều kiện
cuộc đời mà trước đó tôi đã làm tất cả để cố gắng thay đổi.
Nhà hoạt động đồng tính Harvey Milk, một lần
được phỏng vấn bởi một người đồng tính nam trẻ
rằng anh ta cần làm gì để giúp đỡ cuộc vận động,
và Harvey Milk trả lời:
"Hãy đi và nói với ai đó."
Luôn có ai đó muốn tịch thu
nhân tính của chúng ta,
nhưng luôn luôn có những câu chuyện để phục hồi.
Nếu chúng ta sống đúng với chính mình,
ta có thể đánh bại sự thù ghét
và làm giàu thêm cuộc sống của mọi người
Tôi luyện ý nghĩa. Xây dựng danh tính.
Tôi luyện ý nghĩa.
Xây dựng danh tính.
Và hãy mời thế giới
chung vui.
Xin cảm ơn.
(Vỗ tay)
Cảm ơn. (Vỗ tay)
Cảm ơn. (Vỗ tay)