Tip:
Highlight text to annotate it
X
Nếu muốn phát triển khoa học thần kinh,
chúng ta cần vẽ được sơ đồ não bộ.
Phòng thí nghiệm của chúng tôi tại MIT làm việc này từ lâu rồi,
nhưng làm hết sức chậm chạp.
Một nhà nghiên cứu
cần hơn 50 tiếng để vẽ sơ đồ cho một tế bào
Đó là một nơ-ron (tế bào não) thôi đấy.
Có tận 80 tỉ nơ-ron
trong một bộ não người.
Mỗi tế bào có một cấu trúc tinh vi,
như các bạn thấy đây.
Đó là một công việc đòi hỏi sự chịu khó.
Các nhà nghiên cứu phải tự lần theo
từng nhánh bên trong một nơ-ron
và rồi phải sắp xếp những phần nhỏ lại cùng nhau
cho đến khi chúng tôi tái dựng một nơ-ron hoàn chỉnh.
Nhờ vẽ sơ đồ nơ-ron -- tôi có một video trong phần trình chiếu --
thôi thì... nhờ vẽ sơ đồ nơ-ron--
Ôi, cho tôi bắt đầu lại nhé, bởi bài nói chuyện cần thu hình--
Nhờ vẽ sơ đồ nơ-ron,
chúng ta hiểu được chúng xử lí thông tin thế nào.
Điều này sẽ giúp ta tìm ra chìa khóa
của những thứ như tri giác, lí giải của khoa học thần kinh về việc học.
Và những thứ như,
não bộ liên kết lỗi ra sao trong những rối loạn thần kinh.
Nhưng trên đời không có đủ các nhà khoa học thần kinh
để làm việc này.
Thế là chúng tôi quyết định mở rộng.
Chúng tôi khiến việc này thành việc ai cũng làm được,
và giờ đang có nhiều người làm.
60.000 người đến từ 100 nước
đang giúp chúng tôi tìm hiểu não bộ hoạt động ra sao.
Phòng thí nghiệm Khoa học Thần kinh Máy tính của Sebastian Seung
ở MIT đã lập trình EyeWire, một trò chơi vẽ sơ đồ não bộ
Cộng đồng chúng tôi, dù mới thành lập 5 tháng,
đã khám phá nhiều mạng lưới thần kinh
và các các tế bào trọn vẹn trước đây không ai biết.
Chung tay góp phần thay đổi hiểu biết căn bản
về xử lí thị giác.
Người chơi đạt điểm cao nhất trong ngày
là một em 16 tuổi, người Bulgaria.
Kiểu... thế này là thế nào? Thật kỳ lạ!
Qua thời gian, những gì diễn ra trên EyeWire
sẽ tạo ra các thuật toán tân tiến
có thể giúp tự động hóa sự tái tạo
các vật thể 3 chiều từ dữ liệu hình ảnh.
Đây là một cuộc cách mạng trong Phương pháp Khoa học.
Chúng tôi rất thích thứ khoa học này.
Thực ra, chúng tôi tổ chức các cuộc thi theo đội.
Chúng tôi tổ chức thi đấu giữa các mạng xã hội.
Reddit đấu với Facebook trong một trận kỳ tử.
Không! Đây là cuộc thi tìm ra những nhánh bị sót của nơ-ron.
Đội thắng sẽ được đặt tên cho tế bào mình tìm ra.
Thế là để lại thành quả đấy, đúng không!?
Trò này vui và cũng quan trọng nữa.
Hiện nay, người ta đang tìm
những nhánh bị sót của nơ-ron,
nhưng tôi nghĩ, khi tiến bộ hơn,
chúng ta sẽ tìm ra cách
khôn khéo liên kết những bộ não trên khắp thế giới
và mọi người sẽ đóng vai trò căn bản hơn
trong việc quyết định hướng đi cho nghiên cứu.
Bạn biết đấy, điều này quan trọng.
Những game thủ này đang giúp đỡ phòng thí nghiệm làm nghiên cứu.
Và game này rất hay!
Và không chỉ là riêng phòng thí nghiệm của chúng tôi.
Những phòng thí nghiệm khác trên thế giới
cũng như đang bứt ra khỏi sự cô lập trong học thuật
và liên quan sâu hơn đến quần chúng
bằng những hướng tiếp cận chưa từng có
với phương pháp khoa học.
Ta đang sống trong một thời đại kỳ lạ.
Bạn biết đấy, ai cũng có điện thoại thông minh,
và đều kết nối mạng.
Chúng ta sở hữu năng lượng xử lí tăng theo cấp số nhân
và những đám mây đầy dữ liệu.
Nó đặt ra vấn đề kỳ thú cho các nhà nghiên cứu,
vì họ không có đông người,
và chỉ có từng ấy thì giờ thôi.
Vậy nên khó có thể xử lí, dù chỉ trên bề mặt,
của một lượng dữ liệu khổng lồ.
Nhưng, những game "khoa học công dân" đang làm thay đổi cục diện.
Những game-thủ Foldit giải quyết những bí ẩn y sinh học.
Những công dân khoa học của NASA
chúng tôi gọi họ là "những người ngắm sao"
bởi họ đang nhìn lên trời, phỏng?
Và họ tìm ra những hành tinh mới.
Những bộ chương trình khoa học công dân, như Zooniverse,
tạo hạ tầng cho các nhà nghiên cứu
phát triển và khai triển các trò chơi mang tính ong kiến
thành các cộng đồng mạng có nhiều người chơi.
Và đây mới chỉ là khởi đầu.
Người ta tính là mỗi tuần
mọi người dành ba tỉ tiếng
chơi các trò chơi trực tuyến.
342 năm mỗi tuần đấy. Thật á?
Con số này được cho là sẽ tăng thành 21 triệu vào năm 2020.
Vậy hãy tưởng tưởng là nếu các nhà nghiên cứu có thể
khai thác một phần đáng kể từ thời lượng này,
và sử dụng năng lượng não của những người này
để giải quyết những thách thức của khoa học --
Giành được 10 phút mỗi ngày,
từ 10 triệu người,
tức là giành 66 năm làm việc toàn thời gian mỗi tuần.
Nhưng đây không phải là làm việc,
đây là chơi để phát triển mũi nhọn khoa học!
Bạn biết đấy, một phần của việc thường thức hóa khoa học
chính là mang nó trở lại
tức là biến nó thành một phần trong cuộc sống con người.
Khoa học công dân làm điều đó.
Cứ nghĩ là đóng một vai trò nhỏ thôi,
trong một việc đồ sộ như sơ đồ hóa não bộ,
chính là phát triển một cộng đồng mới trong khoa học.
Làm vậy là xây dựng những liên kết chân thực.
Giờ thì sao nữa?
Nhưng nhà khoa học công dân - các bạn -
có khả năng cách mạng hóa sự tiến bộ của khoa học
theo những cách mà chúng tôi mới hình dung ra đây.
Vậy, hãy giúp chúng tôi.
Hãy tham gia cộng đồng này.
Tuyệt vời lắm.
Xin cảm ơn! (Vỗ tay)