Tip:
Highlight text to annotate it
X
Lần tiếp theo bạn xem một thời sự nói về một cơn lốc
hay một cơn bão nhiệt đới
đang đập té tát những cơn gió mạnh vào cây cối và nhà của,
hãy tự hỏi chính bạn, "Làm sao mà gió lại trở nên nhanh như vậy?"
Đủ để làm bạn ngạc nhiên, đó chính là một chuyển động đã được bắt đầu
từ hơn năm tỷ năm về trước.
Nhưng, để hiểu tại sao, chúng ta cần hiểu về sự quay quanh trục [của Trái Đất].
Trong vật lý, chúng ta nói nhiều về hai loại chuyển động.
Đầu tiên là chuyển động trên một đường thẳng.
Bạn đẩy một vật và nó chuyển động về phía trước.
Loại thứ hai, là chuyển động quay quanh trục, bao gồm một vật quay
xung quanh trục quay của nó.
Một vật trong chuyển động thẳng sẽ di chuyển vĩnh cửu
trừ phi có một số thứ,
như là lực ma sát của mặt đất bên dưới chúng
làm giảm tốc độ của nó và cuối cùng làm nó dừng lại.
Một điều tương tự xảy ra khi bạn làm quay thứ gì đó.
Nó sẽ tiếp tục quay cho tới khi nào một cái gì đó dừng nó lại.
Nhưng chuyển động quay này có thể được tăng tốc.
Nếu một người đang lướt đi trên mặt băng
trên một đường chuyển động thẳng và cô thu tay mình lại
cô ấy sẽ tiếp tục trượt đi với cùng vận tốc.
Nhưng nếu cô ấy đang quay tròn trên mặt băng
và cố ấy thu tay lại
bạn biết điều gì sẽ xuất hiện tiếp đó.
Cố ấy sẽ quay nhanh hơn.
Điều này được gọi là "sự bảo toàn momem góc."
Bằng toán học, mô mem góc là tích của hai số,
số thứ nhất cho biết tốc độ quay,
và số thứ hai cho biết khoảng cách của khối tâm đến trục quay.
Nếu một vật đang quay tự do,
khi số thứ nhất trở nên lớn hơn
thì số thứ hai sẽ nhỏ đi.
Cánh tay ép sát vào người, chuyển động quay nhanh hơn.
Khi cánh tay đưa ra xa thân người, chuyển động quay chậm lại.
Chuyển động quay cũng gây ra nhiều hiệu ứng khác nữa.
Nếu bạn đang chơi đu quay
và bạn tung một quả bóng cho một người bạn của bạn,
nó nhìn có vẻ như đang đi theo dạng một đường cong.
Mặc dù vậy, chuyển động đó không phải là một đường cong
Nó thực sự là một đường thẳng.
Bạn chính là người đang đi theo đường cong đó
nhưng từ điểm nhìn của bạn
quả bóng như đang đi dưới dạng đường cong.
Chúng ta gọi cái này là " Hiệu ứng coriolis"
Ổ, và vì vậy bạn đang đi trên đu quay
ngay lúc này tại chính thời điểm này.
Chúng ta gọi cái đu này là trái đất
Trái đất quay quanh trục của nó một lần mỗi ngày
Nhưng tại sao trái đất lại quay?
Bây giờ, đó là một câu chuyện đã hình thành cách đây hàng tỷ năm về trước
Một đám mây bụi và khí đã hình thành nên
mặt trời và trái đất và những hành tinh khác
và bạn và tôi
bắt đầu bị nén lại và trọng lực kéo chúng lại với nhau
Trước khi nó bắt đầu sụp đổ
đám mây này đã từng quay rất nhẹ nhàng
Và, khi nó co sụp lại
giống như người trượt băng kéo tay cô ấy lại sát người
tốc độ quay trở nên nhanh hơn và nhanh hơn
Và tất cả mọi thứ được hình thành từ đám mây đó
mặt trời
và các hành tinh xung quanh mặt trời
và các mặt trăng xung quanh các hành tinh,
tất cả đểu thừa hưởng từ sự quay này.
Và sự quay được kế thừa này cho ta cái gọi là đêm và ngày
Và chu trình ngày-đêm này đem đến cho chúng ta thời tiết.
Trái đất được làm ấm lên vào phía có ban ngày,
lạnh đi vào phần có ban đêm,
và ở xích đạo thì ấm hơn khi ở cực.
Chính sự khác nhau về nhiệt độ này
đã tạo nên sự khác biệt về áp suất khí quyển
và sự khác nhau về áp suất khí quyển
làm cho không khí chuyển động.
Chúng tạo nên gió
nhưng, bởi vì trái đất quay
và dòng không khí chuyển động theo đường lệch sang bên phải
ở bán cầu bắc
bởi vì " Hiệu ứng coriolis"
Nếu đó là một vùng có áp suất thấp trong khí quyển,
không khí sẽ đẩy tràn qua vùng áp thấp này
giống như nước bị dẫn xuống mương máng.
Nhưng không khí uốn cong sang bên phải khi chúng chuyển động
và điều này dẫn tới một sự quay
Với một áp suất cực thấp trong một cơn bão
không khí bị kéo gần hơn và gần hơn
và tốc độ của nó trở nên nhanh và nhanh hơn,
và điều này lý giải tại sao chúng ta có những vùng gió mạnh của một cơn lốc biển.
Vì vậy, khi bạn nhìn thấy một cơn gió lốc trên dự báo thời tiết
hãy nghĩ về điều này:
Sự quay suy cho cùng đến từ sự tự quay của trái đất,
và sự quay của trái đất là một dấu tích
một cổ vật,
của một chuyển động quay nhẹ nhàng của đám mây bụi và khí
đã co sụp để tạo nên trái đất
vài tỷ năm về trước.
Bạn đang xem một vài thứ, sự quay
nó còn lâu đời hơn bụi bẩn,
còn lâu đời hơn những hòn đá
và còn lâu đời hơn cả chính trái đất này