Tip:
Highlight text to annotate it
X
Bạn có thể nghĩ về các tể bào
như là nhà bếp trong nhà hàng bận rộn
Thỉnh thoảng cơ thể bạn gọi thịt gà.
Lúc khác, nó gọi bò bít tết.
Các tế bào phải có khả năng sản sinh ra
bất cứ thứ gì cơ thể cần
và thật nhanh chóng.
Khi có yêu cầu,
đầu bếp nhìn vào sổ tay nấu nướng, hay ADN trong cơ thể bạn
để tìm công thức.
Sau đó cô ấy phiên dịch thông tin đó
lên một mẩu giấy gọi là RNA
và mang nó quay lại quầy, ribosome.
Tại đó, cô có thể chuyển công thức thành món ăn,
cho các tế bào, hay chính là cung cấp protein,
theo hướng dẫn mà cô đã chép xuống.
Nhưng RNA giúp ích cho tế bào nhiều hơn
là chỉ hoạt động như phương tiện truyền tin
giữa người đầu bếp và cuốn sách nấu ăn của cô ta.
Nó có thể dịch chuyển ngược lại và tạo DNA,
Nó có thể định hướng các amino axit tùy theo mục tiêu,
hoặc nó có thể tham gia vào quá trình phiên mã RNA
hay RNAi
Nhưng đợi đã!
Tại sao RND lại phiên mã chính nó?
Thực ra thì, thỉnh thoảng tế bào không muốn biến
tất cả các mã trên RNA tạo ra thành protein,
hoặc tế bào cần phá hủy RNA đã được đưa vào tế bào
bởi vi rút xâm nhập.
Xét ví dụ trong nhà bếp tế bào của chúng ta,
vị khách nào đó muốn hủy món
hay muốn snack khoa tây thay vì khoai tây chiên
Đó là chỗ mà RNAi can thiệp vào
Rất may, các tế bào có những con dao tuyệt vời
để làm công việc này.
Nếu tế bào tìm thấy hoặc tạo ra
các phân từ RNA kép, dài,
nó sẽ băm nhỏ các phân tử này ra
bằng một protein có tên Đao phủ.
Các đoạn RNA ngắn
sẽ trôi nổi trong tế bào,
và vớ lấy thứ gọi là RISC,
hay chính là RNA Phức hợp Cô lập.
Nó được hình thành bởi một vài loại protein khác nhau,
thành phần quan trọng nhất là máy thái.
Đây là cái tên khác cho protein,
và chúng ta sẽ hiểu tại sao trong chốc lát nữa thôi.
RISC bóc tách những khối
RNA kép nhỏ này thành nửa,
sử dụng một mạch duy nhất để ghép với mRNA đích,
tìm các mảnh phù hợp với nhau
giống như 2 nửa của bánh sandwich.
Khi đã có mảnh ghép mRNA phù hợp,
Máy thái protein RISC sẽ băm nát nó ra.
Thế rồi tế bào nhận ra
có những mảnh RNA lạ
trôi nổi xung quanh
và phá hủy chúng
ngăn không cho mRNA phiên mã thành protein.
Bạn có RNA mạch kép,
bạn cắt khúc nó ra,
nó hướng tới mRNA,
để rồi sau đó lại bị cắt ra tiếp.
Thế đó!
Bạn không thể hiện ra ngoài
và giúp bản thân khỏi các thực khách không hài lòng.
Vậy thì, ai đó đã tìm ra điều này như thế nào?
E hèm, quá trình này được khám phá đầu tiên ở hoa Dạ Yên Thảo
khi các nhà thực vật cố gắng tạo ra hoa màu tím sậm
, các hoa này được cấy gen sản xuất sắc tố.
Nhưng thay vì hoa đậm màu hơn,
họ thu được những bông hoa có các mảng trắng
và không có tí sắc tố nào cả.
Thay vì sử dụng RNA do gen mới sản xuất ra
để tạo nhiều sắc tố hơn,
thực tế các bông hoa đã sử dụng nó
để đẩy lùi lộ trình sản xuất sắc tố.
tiêu hủy RNA
từ gen gốc của cây đó bằng RNAi,
và để lại các bông hoa trắng không có sắc tố.
Các nhà khoa học đã gặp một hiện tượng tương tự
ở loài giun nhỏ có tên C. elegans,
và khi họ giải đáp được điều gì đang xảy ra,
họ nhận ra họ có thể sử dụng RNAi
cho mục đích của mình.
Muốn xem điều gì xảy ra
khi một gen nào đó bị loại ra khỏi con giun
hoặc con ruồi?
Bổ sung thêm cấu trúc RNAi cho gen đó,
và bùm!
Không có thêm hoạt động nào của protein nữa.
Bạn thậm chí có thể sáng tạo
và nhắm ảnh hướng đó đến những hệ thống xác đinh.
loại bỏ các gen khỏi bộ não,
hoặc gan,
hay trái tim.
Khám phá điều gì sẽ xảy ra
nếu bạn loại bỏ một gen trong một hệ thống xác định
có thể là một bước quan trọng
trong việc khám phá ra gen đó có chức năng gì.
Nhưng RNAi không chỉ để hiểu xem
mọi thứ diễn ra như thế nào.
Nó cũng có thể là một công cụ điều trị mạnh
và có thể là một cách để chúng ta điều khiển
những gì xảy ra trong chính các tế bào
Các nhà nghiên cứu đã làm nhiều thí nghiệm
sử dụng điều này vào mục đích y dược,
bao gồm cả RNA đích và các tế bào khối u
với hi vọng vô hiệu hóa các gen gây ung thư.
Theo giả thuyết, nhà bếp tế bào của chúng ta
có thể phục vụ yêu cầu của các tế bào
chứa ung thư.